Nasza Strona Internetowa
www.ece.com.pl
Informacja o postępowaniu ze zużytym sprzętem elektronicznym.
Należy zostawić stary sprzęt w sklepie, w którym kupuje się nowe urządzenie. Każdy sklep ma obowiązek nieodpłatnego przyjęcia starego sprzętu jeśli kupimy w nim nowy sprzęt tego samego typu i w tej samej ilości. Warunkiem jest dostarczenie sprzętu do sklepu na swój koszt.
Zużyty sprzęt należy oddać do punktu zbierania. Informację o najbliżej lokalizacji znajdziecie Państwo na gminnej stronie internetowej lub tablicy ogłoszeń urzędu gminy., a także na www.electro-system.pl.
Można zostawić sprzęt w punkcie serwisowym, jeżeli naprawa sprzętu jest nieopłacalna lub niemożliwa ze względów technicznych, serwis jest zobowiązany do nieodpłatnego przyjęcia tego urządzenia.
Oddać zużyty sprzęt nie ruszając się z domu. Jeśli nie mają Państwo czasu lub możliwości przewiezienia swojego sprzętu do punktu zbiórki, można skorzystać z usług specjalistycznych firm.
Nie wolno wyrzucać zużytego sprzętu elektronicznego łącznie z innymi odpadami! Grożą za to wysokie kary pieniężne!
Spis treści
2.1 Rozmieszczenie gniazd i klawiszy
3.4. Sprawdzenie poziomu naładowania baterii
3.5. Jak czytać pliki instrukcji
3.6. Ustawienie głośności, szybkości i wysokości dźwięku
4. Pierwsze kroki – poziom zadań
4.3. Wprowadzanie znaków i najważniejsze kombinacje klawiszy
5. Uruchomienie odtwarzacza książek DAISY, audio i dokumentów tekstowych
5.1. Uruchomienie odtwarzacza z Menedżera Plików
5.2. Uruchomienie odtwarzania ostatniej książki
5.3. Blokada klawiatury głównej
7. Moje nagrania i odtwarzanie nagrań
8.4. Przenoszenie pliku/plików
8.9. Zmiana nazwy pliku lub folderu
8.10. Usuwanie pliku lub folderu
8.11. Słuchanie plików dźwiękowych WAV i MP3
8.12. Odczytywanie książki mówionej DAISY i książki audio MP3
8.13. Odczytywanie pliku tekstowego
8.15. Informacja o dostępnym miejscu na dysku
8.18. Rozpakowywanie plików ZIP
9.5 Odczytywanie fragmentów tekstu
9.8 Kopiowanie i kasowanie tekstu
9.10 Obliczenia formuł matematycznych
9.12 Praca na dwóch dokumentach
10.3. Operacje możliwe do wykonania przy podłączeniu kilku urządzeń Bluetooth
10.5. Wyjście i powrót do trybu terminala
10.6. Układ klawiatury dla współpracy z Windows
10.7. Układ klawiszy dla współpracy z IOS
10.8. Układ klawiatury Android
10.9 Skróty klawiszowe przy podłączeniu kilku urządzeń
10.10 Dłuższe przytrzymanie wciśniętego klawisza
10.11. Przywrócenie połączenia
10.12. Przesyłanie pliku tekstowego po przez łącze Bluetooth
11. Zaawansowane funkcje odtwarzacza książek DAISY, audio i dokumentów tekstowych
11.1. Nawigacja po książce za pomocą przycisków audio
11.4. Zmiana trybu odtwarzania
11.5. Zmiana parametrów odtwarzania
11.6. Informacja o elementach nawigacji
11.8. Zapamiętywanie i powracanie do poprzedniej pozycji kursora odtwarzania
11.9. Przeskok do zadanego czasu
11.10. Przeskok do zadanej, procentowej pozycji
11.11. Wstrzymywanie i wznawianie odtwarzania
11.12. Nawigacja wybranym sposobem
11.13. Nawigacja po poziomach i nagłówkach
11.14. Przeskok do nagłówka o zadanym numerze porządkowym
11.16. Przeskok do strony o zadanym numerze porządkowym
11.17. Nawigacja po akapitach lub frazach
11.19. Nawigacja po słowach i znakach
11.20. Przechodzenie po odstępach czasowych lub znakowych
11.21. Wyszukiwanie fragmentu tekstu w książce
11.22. Unikalne zakładki IBAI-a
11.22.2. Wstawianie zakładki z etykietą
11.22.3. Ustawianie końca zaznaczenia
11.22.4. Ustawianie notki tekstowej
11.22.5. Ustawianie notki głosowej
11.22.7. Usuwanie elementów zakładki
11.22.8. Usuwanie zakładki przed bieżącą pozycją
11.22.9. Włączanie i wyłączanie sygnalizacji zakładek
11.22.10. Odczytywanie informacji o zakładce
11.22.11. Nawigacja po zakładkach
11.22.12. Przeskok do zakładki o zadanym numerze porządkowym
11.23.13.2 Ciągłe i cykliczne odtwarzanie zakładek
11.22.14. Grupy tematyczne zakładek
11.22.15. Lista grup tematycznych zakładek
12.2.1. Edycja plików dźwiękowych
12.2.2. Ustawienia w dyktafonie
12.8. Formatowanie zewnętrznego dysku
12.11. Aktualizacja oprogramowania
13.5. Miara stopnia w kalkulatorze
13.8. Powiadamianie o świętach
13.9. Odtwarzanie dźwięku startowego
13.10. Procentowy próg sygnalizacji poziomu rozładowania
13.11. Ustawienie daty i czasu
13.12. Zmiana nazwy urządzenia
15.1. Skróty dostępne na każdym poziomie
15.5. Moje nagrania i odtwarzanie nagrań
15.7.1. Układ klawiszy dla współpracy z Windows
15.7.2. Układ klawiszy dla współpracy z IOS
15.7.3. Skróty klawiszowe TalkBack (Klasyczna mapa klawiszy)
15.7.4. Skróty klawiszowe VoiceAssistant
15.8. Uproszczony odtwarzacz plików tekstowych
15.9. Odtwarzacz książek DAISY, książek audio i dokumentów tekstowych
15.9.1. Klawisze AUDIO dostępne z poziomu innych programów
15.9.2. Skróty klawiszowe dostępne po naciśnięciu środkowego przycisku audio wraz z 7 punktem
15.9.3. Lista grup tematycznych zakładek
15.9.4. Operacje na zakładkach grupy tematycznej
15.9.5. Lista zakładek poziomu odtwarzacza
15.10.8 Formatowanie dysku zewnętrznego
15.11.2. Zmiana głosu dokumentu (dotyczy wersji Acapela)
15.11.3. Zmiana parametrów głosu
16.2. Kalibrowanie akumulatora
16.3. Aktualizacja oprogramowania (starsza metoda)
16.6. Zmiana głosu systemowego
17. Skróty brajlowskie pierwszego stopnia.
17.1. Skróty początkowo środkowo końcowe.
17.6. Pełen zestaw skrótów brajlowskich w układzie alfabetycznym
18. Skróty brajlowskie pierwszego stopnia TONO.
1. Wstęp
Gratulujemy zakupu polskiego wielofunkcyjnego, udźwiękowionego urządzenia przeznaczonego dla osób niewidomych. Jedynego w swoim rodzaju notatnika brajlowskiego wyposażonego w klawiaturę brajlowską oraz syntezator mowy. Może być on pomocny w wielu codziennych sytuacjach. Można z jego pomocą między innymi: tworzyć i edytować dokumenty czy proste notatki, czytać książki, nagrywać, sterować innymi urządzeniami ale też spędzać czas na graniu w proste gry. Urządzenie to zostało przygotowane w taki sposób, aby szybko i intuicyjnie można było wykonać wiele zadań. Specjalnie oprogramowany moduł Bluetooth umożliwi korzystanie z urządzeń wyposażonych w dotykową klawiaturę, do których dostęp dla osób niewidomych jest trudny lub wręcz niemożliwy. Telefon komórkowy, czy przenośny komputer, które mogą wspierać samodzielne poruszanie się, dać dostęp do Internetu czy też pozwolić na obsługę poczty elektronicznej są teraz dla osób niewidomych znacznie łatwiej dostępne. IBAI to znakomita, wielofunkcyjna klawiatura brajlowska o nieograniczonych zastosowaniach, wyposażona w syntezator mowy, możliwość przejmowania dźwięku z urządzeń zewnętrznych oraz sterowania wieloma ich funkcjami. Od teraz osoba niewidoma nie musi z żalem odkładać smartfona czy tableta z ekranem dotykowym. Dzięki IBAI-owi te urządzenia stają się dostępne i przydatne. IBAI posiada szereg wbudowanych funkcji takich jak: edytor tekstów, odtwarzacz książek mówionych, dyktafon, tester kolorów, minutnik, stoper, metronom, kalkulator i wiele innych, które czynią z niego autonomiczne urządzenie. Obsługuje zewnętrzne karty pamięci typu SD i poprzez łącze USB inne nośniki pamięci.
Doskonale dopracowane funkcje wewnętrzne w połączeniu z przemyślanym zastosowaniem bezprzewodowej komunikacji Bluetooth sprawiają, że IBAI jest wyjątkowym i jedynym notatnikiem o tak rozbudowanych funkcjach, przybliżającym niewidomym Świat najnowszych technologii. Niewielkie wymiary, solidna i zwarta obudowa i długi czas pracy na akumulatorach sprawiają, że IBAI z pewnością stanie się Państwa codziennym, miłym towarzyszem.
Prosimy koniecznie przeczytać poniższą instrukcję, by w pełni wykorzystać ogromny potencjał IBAI-a.
UWAGA! IBAI występuje w różnych wersjach. W wersji Acapela IBAI wyposażony jest w trzy głosy. Głos podstawowy SMP, dodatkowy głos polski Ania oraz głos angielski Will, który może być używany do czytania dokumentów anglojęzycznych. W wersji PLUS obsługuje zewnętrzne bezprzewodowe słuchawki.
2. Opis IBAI-a
IBAI jest małym urządzeniem elektronicznym, zasilanym z akumulatora lub dołączonego zasilacza. Obudowa ma 16 cm długości, 7,7 cm szerokości i 1,7 cm grubości, waży ok. 240g. W pudełku znajduje się:
· IBAI,
- Słuchawki,
- Przewód USB służący do podłączenia urządzenia do komputera,
- Zasilacz,
- Karta pamięci,
- Płyta CD,
- Skrócona instrukcja obsługi w wersji czarno-drukowej i brajlowskiej.
- Pokrowiec.
UWAGA! Do IBAI-a nie można podłączać innych niż dostarczony w komplecie zasilaczy oraz urządzeń nie spełniających standardu USB. Do gniazdka słuchawkowego można oprócz słuchawek podłączyć również zewnętrzne głośniki.
Koniecznie prosimy zwrócić uwagę na położenie gniazda zasilania. Jest ono umieszczone w pobliżu gniazda karty SD. Do niego podłączamy zasilacz.
2.1 Rozmieszczenie gniazd i klawiszy
Na górnej płaszczyźnie znajduje się osiem klawiszy klawiatury głównej. Sześć z nich to ułożone w tzw. standardzie Perkinsa 6 punktów alfabetu Braille’a, zaś dwa klawisze umieszczone poniżej to punkty 7 (LEWY) i 8 (PRAWY). Położenie punktów 7 i 8 odbiega od standardu 8mio punktowej klawiatury gdyż pełnią one jednocześnie funkcję klawisza odstępu.
Na bocznej lewej ściance znajduje się port USB OTG (mniejszy otwór) umożliwiający podłączenie IBAI-a do komputera oraz port USB służący do podłączenia zewnętrznych pamięci lub urządzeń peryferyjnych. Na ściance przeciwległej (bocznej prawej) są trzy przyciski. Będziemy je nazywać przyciskami audio. I tak przycisk znajdujący się najbliżej dolnego narożnika IBAI-a nazwiemy dolnym audio, obok niego znajdziemy Środkowy Audio, zaś ostatni z nich – górnym audio. Pod spodem urządzenia, w lewym najdalszym od nas rogu, ukryty jest przycisk RESET (dostępny przez otwór w obudowie), zaś w prawym najdalszym – umieszczony w dużym, owalnym zagłębieniu - czujnik testera kolorów. Gniazdko słuchawkowe znajduje się po środku przedniej, będącej najbliżej nas ścianki urządzenia. Na tylnej ściance IBAI-a znajdziemy od prawej gniazdo karty SD. Następnie przemieszczając się w lewą stronę mamy gniazdko do podłączenia zewnętrznego zasilacza. Przesuwając się dalej mamy dwie diody informacyjne (o działaniu modułu Bluetooth i ładowaniu) tuż za nimi jest włącznik urządzenia, a za nim gniazdko mikrofonu zewnętrznego i port USB.
Poniżej przedstawiono graficznie rozkład klawiszy, przycisków i gniazdek IBAI-a.
Widok z góry.
1
• • 4 2
• • 5 3
• • 6
Klawisze 3 2 1 i 4 5 6 reprezentują punkty brajlowskie według schematu
zamieszczonego obok.
Widok od dołu.
Widok bocznej lewej ścianki.
Widok bocznej prawej ścianki.
Widok tylnej ścianki.
3. Podstawowa obsługa IBAI-a
Przed pierwszym uruchomieniem IBAIa prosimy o podłączenie go do zasilacza na okres ok. 6 godzin. Gniazdo zasilania znajduje się obok szczeliny gniazda karty SD.
3.1. Włączanie
Na tylnej ściance pomiędzy portem USB, a diodami informacyjnymi znajduje się malutki przycisk, którego naciśnięcie powoduje włączenie urządzenia. Po włączeniu usłyszymy sygnał powitania i komunikat „IBAI”. Czas włączenia się IBAI-a po całkowitym wyłączeniu wynosi około 15 sekund. Jeśli IBAI jest w trybie uśpienia, (jest to standardowy tryb wyłączania), to włączenie nastąpi po czasie około 0.5 sekundy. Po włączeniu IBAI ustawia się na poziomie zadań.
3.2. Wyłączanie
IBAI-a wyłączamy zawsze z poziomu zadań. Możemy to zrobić na 2 sposoby. W pierwszym naciskamy i przytrzymujemy przycisk włącznika, w drugim przytrzymujemy ESC (1-3-5-6-7-8). Jeśli czas przytrzymania będzie dłuższy, niż 5 sekund, to IBAI wyłączy się całkowicie wypowiadając komunikat „No to cześć”. Natomiast jeśli czas przytrzymania będzie dłuższy niż 1 sekunda, a krótszy, niż 5 sekund, to IBAI przejdzie w stan uśpienia i wypowie komunikat „Cześć”. W stanie uśpienia, przy całkowicie naładowanych akumulatorach, IBAI może czuwać przez okres ok. 20 dni. IBAI może automatycznie przejść w stan uśpienia, jeśli będzie pozostawiony na dłuższy czas w stanie bezczynności.
UWAGA: Nie należy pozostawiać IBAI-a z rozładowanymi akumulatorami. Jest to szczególnie niewskazane gdy pozostawimy urządzenie w stanie uśpienia. Może to spowodować trudności z ponownym uruchomieniem. Przy całkowitym rozładowaniu akumulatorów należy najpierw nacisnąć przycisk reset, następnie podłączyć zasilacz i dopiero po kilku minutach ładowania można spróbować go uruchomić. Jeśli więc nie będziemy używać urządzenia dłużej niż kilka godzin to należy je wyłączyć całkowicie a nie pozostawiać w stanie uśpienia. Otwór nad przyciskiem reset znajduje się od spodu urządzenia w pobliżu gniazd USB.
3.3. Ładowanie baterii
Czas ciągłej pracy urządzenia na akumulatorach w zależności od wykonywanej funkcji oraz ustawionej siły głosu wynosi maksymalnie 14godzin. Niski stan napięcia akumulatorów (poniżej 5%) sygnalizowany jest krótkimi sygnałami dźwiękowymi. Po usłyszeniu takiego sygnału zaleca się jak najszybsze podłączenie zasilacza. Czas ładowania akumulatorów to około 6 godzin. Próg sygnalizacji rozładowania akumulatorów można zmienić w zakresie od 5 do 15%. Zmiany ustawień dokonujemy w menu Ustawienia.
Podłączenie lub odłączenie zasilacza generuje sygnał dźwiękowy.
3.4. Sprawdzenie poziomu naładowania baterii
Aby sprawdzić stan akumulatorów należy nacisnąć punkty 2-8. Podany zostanie stan naładowania w procentach oraz poziom napięcia w miliwoltach (przy całkowicie naładowanych akumulatorach, IBAI podaje 100% oraz napięcie powyżej 4000mV.
3.5. Jak czytać pliki instrukcji
Wraz z IBAIem dostarczane są pliki instrukcji. Są one zapisane w formacie html. Format ten umożliwia łatwiejszą nawigację po tekście. Aby odczytać plik instrukcji należy po wybraniu nazwy pliku w menedżerze plików nacisnąć o-odstęp (1 3 5 7 8). Rozpocznie się odczytywanie pliku. Po elementach spisu treści przemieszczamy się wciskając klawisze 6 lub 3, a aby przenieść się do treści wskazanego rozdziału wciskamy oba klawisze 3 i 6. Pozostałe bardziej zaawansowane sposoby przemieszczania się po tekście opisane są w rozdziale jedenastym.
3.6. Ustawienie głośności, szybkości i wysokości dźwięku
W IBAI-u wykorzystywane są dwa stawienia głosu oraz ustawienia odtwarzacza plików dźwiękowych. Mamy więc głos systemowy (który wypowiada wszystkie komunikaty), głos dokumentu (wykorzystywany podczas edycji tekstu) oaz głos odtwarzacza plików dźwiękowych czy też książek. Istnieje możliwość ustawienia parametrów głośności zarówno globalnie dla wszystkich dźwięków jak i dla każdego głosu z osobna. Pozostałe parametry szybkość i wysokość są ustawiane tylko indywidualnie dla każdego z głosów. Możemy więc mieć cicho ustawiony głos systemowy generujący komunikaty a nieco głośniej muzykę. Należy zwrócić uwagę na to, że zmiany wysokości dotyczą tylko mowy syntetycznej oraz na to, że zmiana szybkości odtwarzania plików dźwiękowych wpływa znacznie na jakość dźwięku. Z tego też powodu nie zalecamy zmian szybkości dla odtwarzacza książek mówionych oraz muzyki.
Głośność globalną ustawiamy naciskając kombinację klawiszy klawiatury głównej oraz przycisku audio.
1-2-3-GÓRNY AUDIO - głośniej.
1-2-3-DOLNY AUDIO - ciszej.
Pozostałe ustawienia dźwięku, czyli głośność, szybkość i wysokość ustawiamy osobno dla głosu systemowego, głosu dokumentu i głosu odtwarzacza audio. Ustawienia, których dokonujemy dotyczą aktualnie aktywnego głosu. I tak aby zmienić np. szybkość głosu dokumentu, należy najpierw otworzyć dowolny dokument w edytorze tekstu (to uaktywni głos dokumentu) i zmienić szybkość głosu. Podobnie zmiany parametrów głosu odtwarzacza audio dokonywać będziemy gdy odtwarzana będzie książka audio.
Poniższe kombinacje klawiszy umożliwiają zmianę: głośności, szybkości i wysokości głosu.
1- GÓRNY AUDIO - głośniej.
1- DOLNY AUDIO - ciszej.
2- GÓRNY AUDIO - szybciej.
2- DOLNY AUDIO - wolniej.
3- GÓRNY AUDIO - wyżej.
3- DOLNY AUDIO - niżej.
Jeśli chcemy powrócić do domyślnych ustawień naciskamy klawisze 1-2-3-ŚRODKOWY AUDIO.
UWAGA: Zmiana wysokości mowy dotyczy tylko syntezatora.
4. Pierwsze kroki – poziom zadań
Po włączeniu IBAI uaktywniony jest na poziomie zadań. Na tym poziomie dostępne są główne funkcje urządzenia: „Menedżer plików”, „Ulubione”, „Moje nagrania”, „Edytor tekstu”, „Urządzenia Bluetooth”, „Ostatnia książka audio”, „Ostatnia książka DAISY”, „Ostatni dokument”, „Narzędzia”, „Ustawienia”, „Informacja o systemie”, „Rozrywka” i „Pomoc”. Klawiszami 7 i 8 przechodzi się po menu, a uruchamia wybraną funkcję naciskając oba klawisze, czyli ODSTĘP (7-8).
Wszystkie funkcje można też uruchomić za pomocą kombinacji klawiszy (klawiszy skrótów). Zestaw skrótów dostępnych na tym poziomie znaleźć można na końcu niniejszego rozdziału .
Funkcje dodatkowe, czyli: Tester kolorów, dyktafon, minutnik, stoper, czasomierz, kalkulator, wydarzenia, formatowanie zewnętrznego dysku, czujnik oświetlenia i metronom, dostępne są w menu Narzędzia, które można otworzyć naciskając klawisze 1-3-4-5 na poziomie zadań.
Skróty dostępne na poziomie zadań:
Menedżer plików 1-2-4 (f).
Ulubione 1-2-3 (l).
Moje nagrania 1-3-4 (m).
Moje notatki 1-3-4-5-8.
Edytor tekstów 1-5 (e).
Bluetooth 1-2 (b).
Ostatnia książka audio 1 (a).
Ostatnia książka Daisy 2 (przecinek).
Ostatni dokument 3 (kropka).
Narzędzia 1-3-4-5 (n).
Tester kolorów 1-3 (k).
Dyktafon ŚRODKOWY AUDIO długo.
Minutnik 1-3-4-8 (PRAWY m).
Stoper 2-3-4 (s).
Czasomierz 1-4-8 (PRAWY-c).
Kalkulator 1-4 (c).
Wydarzenia 2-4-5-6 (w).
Format zewnętrznego dysku 1-2-4-7-8 (ODSTĘP f).
Czujnik oświetlenia 1-2-3-8 (PRAWY l).
Metronom 1-3-4-7 (LEWY m).
Ustawienia 1-3-6-7-8 (ODSTĘP u).
Informacja o systemie 2-4 (i).
Rozrywka 1-2-3-5 (r).
Rzut kostką 1-3-7 (LEWY k).
Zegar szachowy 1-3-5-6-7 (LEWY z).
Chińczyk 1-4-7 (LEWY c).
Sudoku 2-3-4-7 (LEWY s).
Jaka to liczba 2-4-5-7 (LEWY j).
Moje Fiszki 1-2-4-7 (LEWY f).
Pomoc 3-4-7-8.
4.1. Menu lokalne funkcji
Większość funkcji IBAI-a jest wyposażona w menu. Otwieramy je lub zamykamy naciskając klawisze 6-7, a po elementach menu poruszamy się naciskając klawisze 7 (LEWY) lub 8 (PRAWY). Gdy przemieścimy się do ostatniej pozycji menu to kolejne naciśnięcie klawisza 8 przeniesie nas do pierwszej pozycji, a gdy jesteśmy na początku listy to naciśnięcie klawisza 7 przeniesie nas do pozycji ostatniej. Zatwierdzenie wybranej funkcji wymaga wciśnięcia odstępu, czyli klawiszy 7-8.
4.2. Korzystanie z pomocy
Każdy program IBAI-a posiada własną pomoc, która zawiera krótki opis działania oraz skróty, pozwalające szybko uruchomić pożądaną akcję.
Aby otworzyć pomoc należy nacisnąć kombinację 3-4-7-8 lub skorzystać z menu. Po otwarciu pliku pomocy naciskamy przycisk ŚRODKOWY AUDIO lub ODSTĘP (7-8), aby rozpocząć / zakończyć czytanie.
Wewnątrz pomocy możemy przesuwać się po znakach, słowach i liniach. I tak:
7, 8 – znak wstecz, znak wprzód;
1-7-8, 4-7-8 – słowo wstecz, słowo wprzód;
2-7-8, 5-7-8 – linia wstecz, linia wprzód.
Jeśli chcemy przejść na początek tekstu, naciskamy 1-2-3-7-8 (CTRL-HOME), jeśli zaś na koniec - naciskamy 4-5-6-7-8 (CTRL-END).
Aby zamknąć plik pomocy należy nacisnąć ESC (1-3-5-6-7-8).
4.3. Wprowadzanie znaków i najważniejsze kombinacje klawiszy
Podczas pisania tekstów na klawiaturze IBAI-a znaki przyjmowane są w standardzie 8-punktowym to znaczy, że cyfry piszemy bez znaku cyfry, lecz z punktem ósmym, a duże litery bez znaku dużej litery lecz z punktem siódmym. Jest to domyślne ustawienie jednak podczas korzystania z edytora tekstów możemy zmienić standard wprowadzania znaków na 6-punktowy, co umożliwi wprowadzanie cyfr i dużych liter z wykorzystaniem znaku dużej litery i znaku cyfry. Aby skasować wprowadzony znak naciskamy BACKSPACE (1-2-3-4-5-6-7 sześciopunkt z lewym).
Z brajla 8-punktowego korzystamy między innymi podczas: podawania nazwy, ustawiania daty i czasu czy też minutnika. Wtedy odpowiednio cyfry 0-9 odpowiadają kombinacjom klawiszy:
2-4-5-8 0
1-8 1
1-2-8 2
1-4-8 3
1-4-5-8 4
1-5-8 5
1-2-4-8 6
1-2-4-5-8 7
1-2-5-8 8
2-4-8 9
Pomimo tego, że mamy do dyspozycji ponad sto klawiszy skrótów to do podstawowej pracy wystarczy na początek znać tylko kilka z nich:
7 LEWY klawisz - poprzednie.
8 PRAWY klawisz - następne.
1-5-7-8 ENTER - potwierdza wstawione dane.
1-3-5-6-7-8 ESC - Rezygnacja z rozpoczętych działań, zamykanie programów, zaś w menu głównym wyłączanie IBAI-a.
7-8 ODSTĘP - aktywuje wybraną opcję.
1-4-5-7-8 DEL - usuwanie znaku pod kursorem oraz plików i folderów.
1-2-3-4-5-6-7 BACKSPCE - usuwanie znaku przed kursorem i zamknięcie folderów.
2-4-7-8 INSERT - nowy folder, nowe urządzenie.
6-7 Otwórz / Zamknij menu.
Dzięki tym skrótom i menu możemy uruchomić większość funkcji.
5. Uruchomienie odtwarzacza książek DAISY, audio i dokumentów tekstowych
Jedną z najczęściej wykorzystywanych funkcji IBAI-a jest możliwość słuchania książek. Aby ułatwić korzystanie z tej funkcji maksymalnie uproszczono sposób uruchamiania odtwarzania książki. Żeby skorzystać z tego sposobu należy na karcie SD założyć folder „Books” i do niego skopiować wszystkie książki, których chcemy słuchać przy pomocy IBAI-a. Należy przy tym pamiętać, że jeśli będą to książki DAISY lub Audiobooki to należy do folderu „Books” na karcie skopiować całe foldery zawierające pliki książki natomiast w przypadku książek tekstowych czy dokumentów kopiujemy do folderu „Books” pojedyncze pliki zawierające treść. Teraz dostęp do książek będzie wyjątkowo prosty. Po uruchomieniu IBAI-a naciśnięcie przycisku GÓRNEGO lub DOLNEGO AUDIO przenosi nas od razu do listy książek. Możemy przemieszczać się po zawartych w niej elementach naciskając przyciski GÓRNY lub DOLNY AUDIO natomiast naciśnięcie przycisku ŚRODKOWEGO AUDIO rozpoczyna odtwarzanie wybranej pozycji. Ponowne naciśnięcie tego przycisku wstrzymuje odtwarzanie. W tym momencie możemy również zakończyć czytanie wyłączając IBAI-a po przez naciśnięcie i przytrzymanie przycisku "włącznika". Ponowne uruchomienie urządzenia i naciśnięcie przycisku ŚRODKOWEGO AUDIO uruchomi odtwarzanie ostatnio słuchanej książki od miejsca, w którym skończyliśmy słuchać.
5.1. Uruchomienie odtwarzacza z Menedżera Plików
Jeśli książka nie znajduje się w folderze „Books” to jej odtwarzanie możemy uruchomić za pomocą „Menedżera Plików”. Po jego uruchomieniu musimy odnaleźć plik lub folder zawierający książkę i uruchomić odtwarzanie naciskając kombinację klawiszy 1-3-5-7-8 (ODSTĘP-o). Dokładny opis sposobu korzystania z „Menedżera Plików” znajdziemy w rozdziale „Menedżer Plików”.
5.2. Uruchomienie odtwarzania ostatniej książki
Jeśli po włączeniu IBAI-a naciśniemy ŚRODKOWY AUDIO, powrócimy do słuchania ostatniej książki. Jednak jeśli słuchaliśmy różne książki, to istnieje również możliwość powrotu do ostatniej książki audio naciskając na chwilkę klawisz 1, do ostatniej książki DAISY, naciskając klawisz 2 lub do ostatniego dokumentu naciskając klawisz 3.
5.3. Blokada klawiatury głównej
W niektórych przypadkach wygodna jest funkcja blokady klawiatury głównej. Jest to szczególnie przydatne w sytuacji, gdy słuchamy książki trzymając IBAI-a np. w kieszeni. W takiej sytuacji każde naciśnięcie klawisza klawiatury głównej zatrzyma odtwarzanie książki lub przeniesie nas w inne miejsce. Podobnie jest przy nagrywaniu. Wyobraźmy sobie nagrywanie długiego wykładu i sytuację, w której przypadkowe naciśnięcie przycisku zakończy nagranie zupełnie bez naszej wiedzy. Wprowadzony został więc prosty sposób zablokowania klawiszy klawiatury głównej. Aby zablokować klawiaturę podczas odczytywania dokumentów, czytania książki Daisy, słuchania muzyki czy nagrywania, należy nacisnąć i przytrzymać ponad 2 sekundy punkt 1. Odblokowanie nastąpi po ponownym naciśnięciu i przytrzymaniu punktu 1.
6. Ulubione
Pozycję „Ulubione” znajdziemy na liście funkcji na poziomie zadań. Skrótem do ulubionych jest litera „l (1-2-3)”. „Ulubione”, to lista zawierająca skróty do wskazanych przez użytkownika plików lub folderów. Funkcja ta jest bardzo przydatna w sytuacji, gdy korzystamy z nośników pamięci o dużej pojemności. IBAI obsługuje karty pamięci o pojemności do 64GB. Mogą one zawierać tysiące plików. Funkcja „Ulubione” może znacznie usprawnić dojście do określonych miejsc.
Aby dodać do ulubionych skrót do pliku lub folderu należy najpierw odnaleźć w menedżerze plików plik lub folder. Stojąc na jego nazwie naciskamy kombinację 1-2-3-8 (PRAWY-l) i usłyszymy komunikat „Dodano do ulubionych”. Od teraz w sekcji ulubione mamy skrót do właśnie wybranego pliku lub folderu. Domyślna nazwa takiego skrótu jest taka, jak nazwa wskazanego pliku lub folderu. Po dodaniu do ulubionych możemy zmienić nazwę skrótu na dowolną inną, używając kombinacji 1-3-4-5-8 (PRAWY-n).
W sekcji „Ulubione” możemy klawiszami 7 (LEWY) lub 8 (PRAWY) przemieszczać się po liście dodanych skrótów, klawiszami: 1-2-3-7-8 (CTRL-HOME) i 4-5-6-7-8 (CTRL-END) skakać na początek lub koniec listy, a skrótem 1-3-5-7-8 (ODSTĘP-o) lub 3 uruchomić odtwarzanie pliku, a klawiszem ODSTĘP (7-8) - przejść do wskazanej lokalizacji.
Istnieje również możliwość przechodzenia po elementach lity „Ulubione” po przez wskazanie pierwszej litery nazwy. I tak gdy naciśniemy literę „a (1)” przejdziemy do pierwszego wpisu, którego nazwa zaczyna się na tą literę, ponowne naciśnięcie tej litery spowoduje przejście do następnego wpisu o nazwie zaczynającej się na „a” itd.
UWAGA! W zależności od ustawienia poziomu interpunkcji, niektóre znaki specjalne w nazwie mogą być pomijane.
7. Moje nagrania i odtwarzanie nagrań
Podczas tworzenia nagrania IBAI sam wyszukuje miejsce gdzie nagranie ma być umieszczone. Może ono znaleźć się na karcie SD, w pamięci wewnętrznej lub na zewnętrznym nośniku USB. Wybierany jest dysk, w którym istnieje folder „Nagrania”, a jeśli takich dysków jest więcej niż jeden to wybierany jest ten, w którym znajduje się najwięcej wolnego miejsca. Aby ułatwić odnalezienie miejsca, gdzie przechowywane są nagrania na poziomie zadań znajduje się funkcja „Moje Nagrania”. Po wybraniu ODSTĘPEM (7-8) tej pozycji lub naciśnięciu litery „m”, natychmiast zostanie otwarty folder, w którym umieszczane są nagrania dyktafonu. Zwykle jest to folder „Nagrania” na karcie SD.
Gdy po wskazaniu pliku nagrania naciśniemy ODSTĘP (7-8), to uruchomimy odtwarzanie pliku nagrania. Nawigacja po plikach WAV jest ograniczona do przemieszczania co określoną jednostkę czasową wprzód i wstecz. Klawiszami LEWY/PRAWY lub GÓRNY AUDIO / DOLNY AUDIO możemy się przemieszczać co: 3 sekundy, 5 sekund, 10sekund, 20 sekund, 30sekund, 1 minuta, 3 minuty, 5 minut, 10 minut, 1 godzina. Zmiany wartości kroku czasowego dokonujemy klawiszami 1-7 lub 4-8. Można też zmieniać je cyklicznie naciskając razem przycisk GÓRNY i DOLNY AUDIO. Możemy też przejść na początek nagrania 1-2-3-7-8 (CTRL-HOME) lub na koniec 4-5-6-7-8 (CTRL-END). Zmiana głośności realizowana jest przez wciśniecie przycisków AUDIO ŚRODKOWEGO z GÓRNYM lub DOLNYM.
7-8 Uruchomienie/zatrzymanie odtwarzania pliku nagrania.
7 (LEWY) lub GÓRNY AUDIO Cofnięcie się w czasie
8 (PRAWY) lub DOLNY AUDIO Przejście w czasie do przodu
1-7 Zmiana jednostki czasu w dół
4-8 Zmiana jednostki czasu w górę
1-2-3-7-8 (CTRL-HOME) początek nagrania
4-5-6-7-8 (CTRL-END) koniec nagrania
GÓRNY AUDIO - ŚRODKOWY AUDIO Głośniej
DOLNY AUDIO - ŚRODKOWY AUDIO Ciszej
8. Menedżer plików
Jest to jedna z głównych funkcji IBAI-a dzięki, której możemy między innymi przeglądać zawartość pamięci, wybierać pliki do edycji, odczytywać dokumenty oraz odsłuchiwać książki mówione czy słuchać muzyki, a przede wszystkim zarządzać plikami i folderami.
Po włączeniu IBAI-a aby uruchomić „Menedżer Plików” wystarczy nacisnąć literę „f (1-2-4)” lub wybrać klawiszami 7 8 tę opcję z menu i nacisnąć ODSTĘP (7-8). Uruchomienie Menedżera plików spowoduje odczytanie pierwszego pliku z folderu domyślnego. Przy pierwszym uruchomieniu jest to folder Notes znajdujący się w wewnętrznej pamięci IBAI-a (FlashDisk) jednak IBAI pamięta, w którym folderze ostatnio pracowaliśmy i po ponownym włączeniu właśnie ten folder będzie folderem domyślnym.
Po zawartości folderu przemieszczamy się klawiszami 7 (LEWY) i 8 (PRAWY). Aby wejść do podfolderu należy po usłyszeniu jego nazwy nacisnąć ODSTĘP (7-8). Wyjście z folderu na wyższy poziom nastąpi po naciśnięciu BACKSPACE (1-2-3-4-5-6-7).
IBAI wyposażony jest w funkcję filtracji nazw. Jeśli chcemy, aby podawane nam były tylko nazwy plików, które zaczynają się na jakąś literę to wystarczy abyśmy będąc w menedżerze plików wcisnęli tą literę. I tak gdy naciśniemy klawisz 1 (a), to od tego momentu naciskając klawisze 7 (LEWY) lub 8 (PRAWY) będziemy się przemieszczać tylko po nazwach zaczynających się na literę „a”. Naciśnięcie dowolnej innej litery spowoduje zmianę zestawu prezentowanych nazw. Jeśli chcemy ponownie przejść do przeglądania wszystkich nazw to musimy nacisnąć symbol gwiazdki czyli klawisze 3-5.
Naciśnięcie klawisza odstępu na nazwie dokumentu uruchomi podgląd notatki, który może być w każdej chwili przerwane dowolnym klawiszem co skutkuje powrotem do menedżera plików. Ta funkcja pozwala na szybkie zapoznanie się z treścią krótkich notatek.
8.1. Sortowanie plików
Pliki domyślnie posortowane są według nazwy, przy czym na początku listy umieszczone są foldery a następnie pliki. Przy pomocy skrótu klawiszowego 2-3 możemy zmieniać sposób sortowania plików. Mamy do wyboru: „Sortowanie po nazwie”, „Sortowanie po rozszerzeniu (typie)”, „Sortowanie po wielkości” oraz „Sortowanie po czasie”.
Klawiszami 7 (LEWY) lub 8 (PRAWY) możemy przeglądać dostępne opcje sortowania, a naciskając ODSTĘP (7-8) zatwierdzić wybór.
8.2. Uruchamianie edytora
Jeśli podczas przeglądania plików natrafimy na dokument, który chcemy zmodyfikować wystarczy nacisnąć ENTER (1-5-7-8). Zostanie automatycznie otwarty edytor i plik zostanie przygotowany do edycji. Opuszczenie edytora nastąpi po naciśnięciu klawiszy ESC (1-3-5-6-7-8). Utworzenie nowego dokumentu w folderze, w którym się znajdujemy, wymaga wciśnięcia klawisza skrótu 1-3-4-5-7-8 (ODSTĘP-n).
8.3. Kopiowanie pliku/plików
Kopiowanie pliku
Kopiowanie pliku jest dwuetapowe. W pierwszym kroku przy pomocy kombinacji klawiszy 1-4-7-8 (ODSTĘP-c) kopiujemy plik (do schowka). Następnie przechodzimy do folderu, w którym chcemy umieścić kopiowany plik i naciskamy 1-2-3-6-7-8 (ODSTĘP-v).
Kopiowanie wielu plików
W pierwszym kroku przy pomocy kombinacji klawiszy 2-3-7-8 oznaczamy nazwy plików, które chcemy skopiować. Następnie przechodzimy do folderu, w którym chcemy umieścić kopiowane pliki i naciskamy kombinację klawiszy 1-2-3-6-7-8 (ODSTĘP-v).
IBAI zapyta czy zamazać wszystkie pliki o takich samych nazwach. Jeśli odpowiemy „t (2-3-4-5)” to bez dodatkowych pytań wszystkie pliki zostaną skopiowane, w przeciwnym przypadku jeśli jakiś plik o takiej samej nazwie już istnieje we wskazanym folderze to poproszeni zostaniemy o potwierdzenie jego zamiany. Naciśnięcie „t (2-3-4-5)” spowoduje nadpisanie istniejącego pliku.
Możemy zaznaczać pliki, znajdujące się w różnych folderach i skopiować je do wybranego folderu jednym poleceniem 1-2-3-6-7-8 (ODSTĘP-v). Raz oznaczone pliki możemy kopiować w różne miejsca. Oznaczenie plików nie znika po skopiowaniu wic operację kopiowania można powtórzyć. Więcej na temat oznaczania plików znajdziemy poniżej w podrozdziałach „Oznaczanie plików” i „Lista oznaczonych plików”.
8.4. Przenoszenie pliku/plików
Przenoszenie pliku
Analogicznie do kopiowania pliku działa funkcja przeniesienia pliku. W pierwszym kroku przy pomocy kombinacji klawiszy 1-3-4-6-7-8 (ODSTĘP-x) kopiujemy do schowka plik, który chcemy przenieść. Następnie przechodzimy do folderu, do którego chcemy go przenieść i naciskamy kombinacje klawiszy 1-2-3-6-7-8 (ODSTĘP-v).
Przenoszenie wielu plików
W pierwszym kroku przy pomocy kombinacji klawiszy 2-3-7-8 oznaczamy pliki, które chcemy przenieść. Tą samą kombinacją klawiszy możemy zrezygnować z zaznaczenia. Następnie przechodzimy do folderu, do którego chcemy je przenieść i naciskamy kombinacje klawiszy 1-3-4-6-7-8 (ODSTĘP-x). Zaznaczone wcześniej pliki zostaną przeniesione do miejsca, w którym się znajdujemy.
Możemy zaznaczać pliki, znajdujące się w różnych folderach i przenieść je do wybranego folderu jednym poleceniem 1-3-4-6-7-8 (ODSTĘP-x). Ta operacja nie może być powtórzona. Po przeniesieniu pliku jego oznaczenie jest automatycznie anulowane.
UWAGA! Więcej o zaznaczaniu plików znaleźć można w podrozdziałach „Oznaczanie plików” i „Lista oznaczonych plików”, znajdujących się poniżej.
8.5. Kasowanie pliku/plików
Aby skasować plik należy przejść do pliku, który chcemy usunąć i nacisnąć DEL (1-4-5-7-8). IBAI zapyta nas „Czy na pewno skasować ten plik?”. Żeby go usunąć należy nacisnąć „t (2-3-4-5)” i zostaniemy poinformowani „Plik został skasowany”, po czym powrócimy do menadżera plików.
Możemy kasować jednocześnie wiele plików i co wyjątkowe nie muszą one znajdować się w jednym folderze, po wcześniejszym ich oznaczeniu. Jeśli są oznaczone pliki to kasowanie dotyczy tych właśnie plików, a nie pojedynczego pliku na którym znajduje się aktualnie punkt uwagi menedżera plików.
Skasowanie usuwa oczywiście również ich oznaczenia.
8.6. Oznaczanie pliku
Przemieszczając się po liście plików możemy oznaczać pojedyncze pliki naciskając klawisze 2-3-7-8 lub za pomocą kombinacji klawiszy 1-7-8 oznaczyć wszystkie pliki. Ta druga funkcja pozwala na oznaczenie wszystkich plików w danym folderze. Jej użycie powoduje skasowanie oznaczenia plików, które znajdują się w innych folderach. Oznaczone pliki możemy przeglądać na liście plików i tam też możemy skasować wszystkie zaznaczenia bez względu na to, w jakim folderze znajdują się zaznaczone pliki.
8.7. Lista oznaczonych plików
Jeśli chcemy się dowiedzieć, jakie pliki są aktualnie oznaczone, to naciskamy 1-3-4-7-8 (ODSTĘP-m). Teraz po liście oznaczonych plików możemy się przemieszczać klawiszami 7 (LEWY) lub 8 (PRAWY). Jeśli chcemy przejść na początek listy to naciskamy 1-2-3-7-8 (CTRL-HOME), a na koniec 4-5-6-7-8 (CTRL-END).
Aby skasować zaznaczenie z listy oznaczonych plików należy otworzyć listę zaznaczonych plików, stanąć na nazwie pliku, którego zaznaczenie chcemy usunąć i nacisnąć 2-3-7-8. Skasowanie wszystkich oznaczeń wewnątrz listy oznaczonych plików nastąpi po naciśnięciu DEL (1-4-5-7-8). Gdy naciśniemy, usłyszymy komunikat „Czy na pewno skasować oznaczenia wszystkich plików?” naciskając „t (2-3-4-5)” usuniemy wszystkie oznaczenia.
8.8. Tworzenie folderu
Aby utworzyć folder należy nacisnąć INSERT (2-4-7-8). IBAI poprosi nas o podanie nazwy folderu. Wprowadzamy nazwę folderu i zatwierdzamy ENTEREM (1-5-7-8), po czym powracamy do menadżera plików.
8.9. Zmiana nazwy pliku lub folderu
Po wskazaniu pliku lub folderu, gdy naciśniemy 1-3-4-5-8 (PRAWY-n), to będziemy mogli wpisać jego nową nazwę. Jeśli po naciśnięciu powyższego skrótu rozpoczniemy pisanie nowej nazwy, cała poprzednia nazwa zostanie zamazana. Dla bezpieczeństwa pozostanie rozszerzenie, np. .TXT lub .WAV. Rozszerzenie nazwy (typ pliku) także możemy zmienić, należy jednak pamiętać, że plik po takiej operacji może nie zostać właściwie rozpoznany, czyli np.: plik dźwiękowy może nie dać się odsłuchać.
8.10. Usuwanie pliku lub folderu
Aby skasować plik lub folder, należy przejść na jego nazwę i nacisnąć DEL (1-4-5-7-8). Zostaniemy poproszeni o potwierdzenie wykonania operacji w tym celu naciskamy „t (2-3-4-5)”, po jej naciśnięciu zostaniemy poinformowani o wykonaniu operacji.
UWAGA! Jeśli usuwany folder nie jest pusty, IBAI ponownie zapyta, czy na pewno chcemy go usunąć.
8.11. Słuchanie plików dźwiękowych WAV i MP3
Podczas przeglądania plików możemy odsłuchiwać również pojedyncze pliki dźwiękowe standardu MP3 lub WAV. Jeśli wskażemy taki plik i naciśniemy ODSTĘP (7-8), to rozpocznie się jego odtwarzanie. Podczas odtwarzania pojedynczego pliku MP3 przyciskami audio IBAI-a możemy kontrolować odtwarzanie podobnie jak w przypadku odtwarzania książki.
ŚRODKOWY PRZYCISK AUDIO wstrzymuje i uruchamia odtwarzanie, przyciski GÓRNY i DOLNY AUDIO przesuwają o odstęp czasowy, naciśnięte razem przyciski ŚRODKOWY i DOLNY AUDIO ściszają odtwarzany dźwięk, a wciśnięte razem przyciski ŚRODKOWY i GÓRNY AUDIO pogłaśniają odtwarzany dźwięk. Gdy naciśniemy wszystkie trzy przyciski AUDIO rozpoczniemy odtwarzanie od początku.
8.12. Odczytywanie książki mówionej DAISY i książki audio MP3
Odtwarzanie książki mówionej zapisanej w standardzie DAISY lub MP3 nastąpi automatycznie po wskazaniu folderu zawierającego taką książkę i wywołaniu funkcji odtwarzania za pomocą klawiszy 1-3-5-7-8 lub przycisku ŚRODKOWEGO AUDIO. Przyciski znajdujące się na prawej ściance IBAI-a (przyciski AUDIO), pozwalają na nawigowanie po książce oraz wstrzymywanie lub uruchamianie odtwarzania. Przycisk ŚRODKOWY AUDIO wciśnięty razem z klawiszem 7 (LEWY) powoduje przejście na poziom odtwarzacza, a wciśnięty razem z klawiszem 8 (PRAWY) zmienia zakres elementów nawigacji. Więcej na temat odtwarzacza znajdziemy w rozdziale „Odtwarzacz książek DAISY, książek audio i dokumentów tekstowych”.
8.13. Odczytywanie pliku tekstowego
Oprócz plików dźwiękowych możemy odczytywać w IBAI-u pliki tekstowe. Gdy wskażemy nazwę pliku, który chcielibyśmy odsłuchać, to naciśnięcie 1-3-5-7-8 (PRAWY-p). W ten sposób uruchomimy uproszczony czytnik plików tekstowych. Odczytywanie pliku rozpocznie się od pozycji, w której zostało przerwane. Dostępne będą podstawowe funkcje takie jak wstawianie zakładek czy nawigacja po tekście. W rozdziale 15.8 umieszczono pełną listę klawiszy skrótów tej funkcji.
8.14. Jak czytać pliki html?
Pliki w formacie html mogą zawierać spis treści ułatwiający nawigację po tekście. Aby odczytać plik html należy po wybraniu nazwy pliku w menedżerze plików nacisnąć o-odstęp (1 3 5 7 8). Rozpocznie się odczytywanie pliku. Po elementach spisu treści przemieszczamy się wciskając klawisze 6 lub 3 a aby przenieść się do treści wskazanego rozdziału wciskamy oba klawisze 3 i 6. Pozostałe bardziej zaawansowane sposoby przemieszczania się po tekście opisane są w rozdziale jedenastym.
8.15. Informacja o dostępnym miejscu na dysku
Gdy podczas przeglądania plików chcemy się dowiedzieć ile wolnego miejsca pozostało nam na danym dysku to możemy wywołać funkcję „Wolne miejsce na dysku”. Można tę funkcję uaktywnić naciskając klawisze 2-4-7.
8.16. Informacja o pliku
Klawisz skrótu 2-4-8 podaje informacje o wskazanym pliku. Możemy dowiedzieć się kiedy plik został założony, kiedy zmodyfikowany oraz jaką ma wielkość.
Pełną listę używanych klawiszy skrótów w menedżerze plików znajdziemy w rozdziale „Klawisze skrótów” – „Menedżer plików”.
8.17. Gdzie jestem
Klawisz skrótu 1-2-4-5-7-8 podaje informację o katalogu, który jest aktualnie otwarty. Podana zostanie nazwa nośnika oraz pełna ścieżka.
8.18. Rozpakowywanie plików ZIP
Książki udostępniane w bibliotece PZN są dostarczane w postaci jednego pliku typu ZIP. Aby rozpakować plik ZIP należy na nazwie pliku wcisnąć ODSTĘP (7-8). IBAI zapyta czy rozpakować plik. Gdy wciśniemy literkę „t (2-3-4-5)” to plik zostanie rozpakowany do katalogu, w którym był umieszczony. Proces rozpakowywania jest dosyć długi i może potrwać kilka minut. W trakcie rozpakowywania IBAI generuje krótkie dźwięki. Po zakończeniu procesu rozpakowywania IBAI zapyta czy usunąć plik spakowany. Jeśli ponownie naciśniemy literkę „t (2-3-4-5)” to plik zostanie usunięty.
Najczęściej pliki pobierane z biblioteki zawierają w sobie podkatalog o nazwie książki. Katalog ten zawiera wszystkie niezbędne pliki. Dlatego zalecane jest skopiowanie pobranego z biblioteki pliku do katalogu, w którym przechowujemy wszystkie książki i rozpakowanie go właśnie w tym miejscu. Po rozpakowaniu podkatalog o nazwie pobranej książki pojawi się wśród innych tytułów. Aby odtworzyć książkę na nazwie tego podkatalogu wciskamy 1-3-5-7-8 (ODSTĘP-o).
9. Edytor tekstów
Edytor tekstów służy do sporządzania notatek i dokumentów tekstowych. Przy jego opracowywaniu położono szczególny nacisk na szybkość działania tak aby nawet przy edycji bardzo duży dokumentów nie występowały opóźnienie przy wstawianiu czy kasowaniu tekstu. Umożliwia on odczyt dokumentów w różnych formatach lecz zapisuje je jako zwykłe dokumenty tekstowe. Możliwa jest praca na dwóch dokumentach tak aby łatwo można było przenosić fragmenty tekstu z jednego dokumentu do drugiego. Istnieje też możliwość wstawiania formuł matematycznych oraz wyniku ich obliczeń.
9.1. Uruchamianie
Żeby utworzyć notatkę w folderze, w którym się aktualnie znajdujemy, należy nacisnąć klawisze 1-3-4-5-7-8 (ODSTĘP-n). Usłyszymy komunikat „Nowa notatka podaj nazwę”. Wpisujemy nazwę i naciskamy ENTER (1-5-7-8). Usłyszymy „Koniec nazwy, wprowadź treść notatki”. Wprowadzamy treść notatki i naciskamy ESC (1-3-5-6-7-8), aby wyjść z dokumentu i zapisać notatkę. Jeśli plik o danej nazwie nie istnieje to dokument zostanie zapisany. Jeśli natomiast będzie istniał plik o takiej nazwie IBAI wypowie „Już jest taka notatka, czy zapisać?” naciskamy „t (2-3-4-5)”, aby zapisać.
UWAGA! Gdy znajdujemy się w dowolnym folderze i tworzymy notatkę przy pomocy skrótu 1-3-4-5-7-8 (ODSTĘP-n), to będzie ona zapisana w tym folderze. Jeśli natomiast tworzymy notatkę będąc na poziomie zadań, używając tego samego skrótu, to zostanie zapisana w folderze Flashdisk\Notes. Gdy na poziomie zadań wciśniemy klawisz skrótu 1-3-4-5-8 to otworzymy folder z notatkami Flashdisk\Notes.
9.2. Wprowadzanie tekstu
Edytor tekstu może tworzyć dwa typy dokumentów. Typ BRA brajlowski, kiedy każdy wprowadzany znak zapisywany jest w niezmienionej postaci lub typ TXT kiedy znaki lub ich zbitki zamieniane są na zapis tekstowy w standardzie UNICODE. Typ TXT jest domyślnym typem dokumentu. Aby zapisać dokument jako typ BRA należy podczas podawania nazwy dokumentu nadać mu rozszerzenie BRA czyli po nazwie wcisnąć kropkę oraz trzy literki b r a oraz klawisz ENTER (1-5-7-8). Jeśli edytujemy dokument BRA to możemy go zapisać jako tekstowy korzystając z funkcji Zapisz Dokument, która znajduje się w menu edytora tekstu.
Standardowo podczas pisania używamy brajla 8-punktowego (Brajl komputerowy). W tym przypadku duże litery uzyskujemy naciskając wraz z klawiszami litery 7-my klawisz (LEWY klawisz funkcyjny), a cyfry naciskając wraz z klawiszami cyfry 8-my klawisz (prawy klawisz funkcyjny). Dla przykładu utworzymy prostą notatkę pisząc ją w standardzie 8-punktowego brajla. W tym celu otwieramy edytor tekstu klawisze 1-3-4-5-7-8 (ODSTĘP-n). Nadajemy nazwę notatce i zatwierdzamy ENTEREM (1-5-7-8). Teraz mamy możliwość pisania notatki. Aby napisać dużą literę posłużymy się siódmym punktem. Dla przykładu jeśli chcemy napisać duże „a” musimy nacisnąć kombinację klawiszy 1-7. W przypadku cyfry wykorzystamy punkt ósmy. I tak jeśli chcemy wpisać cyfrę 1 musimy nacisnąć klawisze 1-8. Jeśli jednak jesteśmy przyzwyczajeni do pisania w standardzie 6-punktowego brajla (Integrał) to możemy podczas pracy z edytorem tekstu skorzystać z opcji brajla 6-punktowego naciskając klawisze 1-2-4-5-6-7. Ta kombinacja przełącza tryby wprowadzania tekstu. Wtedy duża litera musi być poprzedzona znakiem dużej litery „$”, a cyfra znakiem cyfry „#”. Dużą literę „A” uzyskamy więc wprowadzając dwa znaki „$” klawisze 4-6 i „a” klawisz 1, a cyfrę jeden znaki „#” klawisze 3-4-5-6 i „a” klawisz 1.
Możemy też podczas wprowadzania tekstu korzystać ze skrótów brajlowskich pierwszego stopnia. Ten sam gorący klawisz umożliwia wybór skrótów jako metody pisania tekstu. Podczas pisania tekstu skrótami korzystamy z obecnego oficjalnego standardu opracowanego przez Tadeusza Józefowicza i prof. Zygmunta Saloniego. Zestaw tych skrótów znajdziemy na końcu tego podręcznika.
W przypadku gdy chcemy wyłączyć skróty brajlowskie aby napisać wyraz niedający się zapisać skrótami wciskamy znak Integrału czyli punkt 6 i od tego momentu do końca wyrazu znaki przyjmowane są bez użycia skrótów.
Przykład: Wyraz "źli" nie może być zapisany skrótami, gdyż litera 'ź' (1 2 3 4 6) występuje jako skrót początkowy "był" dlatego aby napisać wyraz "źli" musimy wcisnąć punkt 6 aby włączyć tryb Integrału, a następnie wpisać kolejno litery 'ź' 'l' oraz 'i'.
UWAGA: Jeśli piszemy tekst skrótami to przejście na inny standard wymaga wciśnięcia klawisza przełączania trybu dwa razy.
Edytor może wypowiadać (bądź nie) informację o dużej literze. Kombinacja klawiszy 1-2-4-5-6-8 włącza lub wyłącza wypowiadanie dużych liter.
Należy tu zaznaczyć, że podczas wpisywania tekstu możemy zdecydować czy będziemy informowani jaki znak został wprowadzony lub jakie wprowadzone zostało słowo czy też żaden tekst nie będzie wypowiadany podczas pisania. Posługując się skrótem klawiszowym 3-4-6-7-8 możemy dokonać wyboru echa klawiatury. Możemy wybrać echo klawiatury „Znak”, „Słowo”, „Znak i słowo” lub „Brak”. Jeśli wybierzemy opcje słowo to podczas pisania znaków nie będziemy słyszeć wpisywanych liter, ale gdy naciśniemy ODSTĘP (7-8) wypowiedziane zostanie ostatnio wpisane słowo. Gdy wybierzemy opcję „Znak i słowo”, to będziemy słyszeć zarówno wpisywane znaki jak i zostanie wypowiedziane ostatnie wprowadzone słowo. Oczywiście opcja „Brak” wyłączy całkowicie komunikaty.
Przy wprowadzaniu tekstu istotną funkcją jest również możliwość zamiany wpisanych już znaków. Gdy naciśniemy INSERT (2-4-7-8) edytor przejdzie w tryb zamiany znaków, a gdy naciśniemy te klawisze ponownie, to wróci do domyślnego trybu wstawiania.
1-2-4-5-6-8 włączenie/wyłączenie wypowiadania dużych liter.
1-2-4-5-6-7 przełączanie standardu wprowadzania tekstu. Brajl komputerowy, Integrał, Skróty
2-4-7-8 (INSERT) wstawianie/zamiana
9.3. Nawigacja po tekście
Podczas pracy z edytorem tekstu możemy przemieszczać się po tekście na wiele różnych sposobów. Podstawowe są oczywiście klawisze 7 i 8, które pozwalają przemieszczać się znak po znaku w lewo i w prawo. Bardzo przydatna jest również możliwość przechodzenia na koniec czy początek dokumentu klawisze 1-2-3-7-8 (CTRL-HOME) i klawisze 4-5-6-7-8 (CTRL-END). Możemy również przemieszczać się po słowach, frazach, akapitach czy stronach. Istnieje też możliwość wyszukania fragmentu tekstu zarówno w przód jak i wstecz. Poniżej znajduje się spis funkcji nawigacji po tekście.
1-2-3-7-8 CTRL-HOME początek dokumentu.
4-5-6-7-8 CTRL-END koniec dokumentu.
1-2-3-8 HOME (PRAWY-l) początek linii.
4-5-6-8 END koniec linii.
4-7-8 słowo do przodu.
1-7-8 słowo do tyłu.
5-7-8 zdanie (fraza) do przodu.
2-7-8 zdanie (fraza) do tyłu.
6-7-8 strona do przodu.
3-7-8 strona do tyłu.
2-3-7 poprzedni akapit.
5-6-8 następny akapit.
2-7 poprzednia linia.
5-8 następna linia.
7 poprzedni znak.
8 następny znak.
9.3.1 Idź do
Aby ułatwić przemieszczanie się w obrębie dużego dokumentu wprowadzona została funkcja "Idź do". Funkcję tę uruchamiamy klawiszem skrótu 3-4-5-6-7-8. Teraz dowolnym klawiszem dokonujemy wyboru elementu, o który zamierzamy się przesunąć w tekście. Możemy wybrać: linię, stronę, znak, lub słowo. Wybór zatwierdzamy ODSTĘPEM (7-8). Teraz wprowadzamy liczbę określającą o ile elementów chcemy przemieścić się w tekście. Jeśli wprowadzimy liczbę bez znaku to przeniesiemy się względem początku dokumentu jeśli natomiast wpisywanie liczby rozpoczniemy od znaku to przesuniemy się wstecz jeśli wpisaliśmy 3-6 („-„) albo wprzód jeśli wpisaliśmy 2-3-5 („+”).
Na przykład gdy chcemy przemieścić się do szóstej linii w tekście to po naciśnięciu 3-4-5-6-7-8 naciskamy dowolny klawisz i ODSTĘP (7-8). Teraz naciskamy 1-2-4-8 (cyfra 6) i ENTER (1-5-7-8). Jeśli natomiast chcemy się przemieścić o jedna stronę do przodu to po naciśnięciu 3-4-5-6-7-8 naciskając dowolny klawisz wybieramy „Strona” i zatwierdzamy wybór ENTEREM (1-5-7-8). Teraz wpisujemy znak 2-3-5 („+”) cyfrę 1-8 („1”) oraz ENTER (1-5-7-8).
Jeśli zamiast wyboru elementu do przesunięcia wprowadzimy cyfrę zero 2-4-5-8 IBAI poda informację o pozycji kursora w tekście. Podana zostanie informacja o: kolumnie, linii, pozycji bieżącego znaku oraz liczba wszystkich znaków w tekście (bez spacji) oraz liczba słów w tekście.
3-4-5-6-7-8 Idź do
9.4 Pozycja kursora
W każdej chwili podczas edycji tekstu możemy uzyskać informację o bieżącej pozycji kursora. Po naciśnięciu klawiszy 1-5-6-7-8 usłyszymy komunikat o kolumnie i numerze linii, w której znajduje się kursor.
1-5-6-7-8 Pozycja kursora
9.5 Odczytywanie fragmentów tekstu
Jedną z podstawowych funkcji edytora jest oczywiście możliwość odsłuchania fragmentów tekstu. Jest to szczególnie istotne w sytuacji gdy nie mamy do dyspozycji linijki brajlowskiej. Mowa umożliwia nam śledzenie wpisywanych znaków jak również odczyt tekstu. Echo klawiatury omówione zostało przy wprowadzaniu znaków lecz oprócz tego mamy do dyspozycji szereg klawiszy skrótów, które umożliwiają odczytywanie fragmentów tekstu. I tak możemy odczytywać: słowa, frazy, akapity, cały tekst lub zaznaczone fragmenty. Przytoczone poniżej kombinacje klawisze to nam umożliwiają.
2-5-7-8 odczytanie zdania.
1-3-7-8 odczytanie słowa.
3-6-7-8 odczytanie tekstu od kursora do końca.
2-3-6-7-8 odczytanie całego tekstu.
3-5-6-7-8 odczytanie całego tekstu bez podążania za kursorem.
1-3-4-7-8 odczytanie oznaczonego tekstu.
Podczas odczytywania tekstu możemy zdecydować czy wszystkie znaki interpunkcyjne będą wypowiadane czy tylko niektóre. Kombinacja klawiszy 1-2-3-4-8 umożliwia nam dokonanie wyboru.
W przypadku, gdy dane słowo lub znak jest mało zrozumiane to możemy je przeliterować naciskając kombinację klawiszy 2-4-5-6-8 przeliterowane zostanie słowo, a naciskając kombinację klawiszy 1-3-8 przeliterowany zostanie znak.
1-2-3-4-8 przełączanie interpunkcji: cała, większość, nieco.
2-4-5-6-8 przeliterowanie słowa.
1-3-8 przeliterowanie znaku.
9.6 Szukanie
Edytor umożliwia wyszukiwanie fragmentu tekstu. Uruchamiamy tę funkcję naciskając 1-2-4-7-8 (f-ODSTĘP), wybieramy kierunek szukania naciskając klawisz 7 (szukanie wstecz) lub od razu wpisujemy poszukiwany tekst i naciskamy ENTER (1-5-7-8). Gdy tekst zostanie znaleziony kursor zostanie umieszczony na początku znalezionego tekstu i zostanie wypowiedziany tekst od miejsca znalezienia do końca zdania. Naciskając 2-3-4-8 możemy ponowić szukanie, a naciskając 4-6-7-8 możemy spowodować uwzględnianie wielkości liter podczas szukania.
1-2-4-7-8 odnalezienie fragmentu tekstu w przód.
1-2-4-7-8 7 odnalezienie fragmentu tekstu wstecz (w tym przypadku naciskamy najpierw 1-2-4-7-8, a potem 7 i tekst do znalezienia zakończony znakiem ENTER (1-5-7-8).
2-3-4-8 ponowienie szukania.
4-6-7-8 uwzględniaj wielkość liter przy wyszukiwaniu.
9.7 Szukanie i zamiana
Funkcja zamieniania tekstu wywoływana jest przez 1-2-5-7-8 (ODSTĘP-h). Gdy uruchomimy tę funkcję możemy zmienić kierunek szukania naciskając klawisz 7 (LEWY) lub od razu wpisujemy poszukiwany tekst i po naciśnięciu ENTER (1-5-7-8) wpisujemy tekst, który ma zastąpić poszukiwany fragment. Kolejne naciśniecie ENTER (1-5-7-8) uruchomi szukanie tekstu. Gdy tekst zostanie znaleziony usłyszymy pytanie: „Czy zamienić?” możemy nacisnąć literę „t (2-3-4-5)” lub klawiszami 7 i 8 zmienić pytanie na „Czy zamienić wszystkie?” lub „Czy pominąć?”. Dokonujemy wyboru i naciskamy ODSTĘP (7-8). Tekst zostanie zamieniony lub pominięty, w zależności od wyboru jakiego dokonaliśmy i szukanie zostanie ponowione. Można zakończyć działanie tej funkcji w dowolnym momencie naciskając ESC (1-3-5-6-7-8).
1-2-5-7-8 (ODSTĘP-h) szukaj i zamień.
9.8 Kopiowanie i kasowanie tekstu
Jeżeli mamy już opanowane pisanie cyfr i dużych liter możemy napisać jakieś zdanie np. „Ala ma kota.”. Teraz nie zamykając notatki możemy sprawdzić na co pozwala nam edytor tekstu. Przykładowo powiedzmy, że ustawiamy się na początku notatki i chcemy zaznaczyć fragment tekstu i skopiować go w inne miejsce. Aby tego dokonać trzeba nacisnąć 2-3-7-8, IBAI wypowie „Początek oznaczenia”. Następnie należy przejść do miejsca, w którym chcemy zakończyć oznaczenie. Gdy już przejdziemy do miejsca, w którym chcemy zakończyć oznaczanie tekstu należy nacisnąć 5-6-7-8, IBAI wypowie „Koniec oznaczenia”. Teraz możemy sprawdzić co zaznaczyliśmy naciskając 1-3-4-7-8 (ODSTĘP-m). Zaznaczony tekst można skopiować do schowka aby przenieść go w inne miejsce. Naciskając 1-4-7-8 (ODSTĘP-c) usłyszymy „Skopiowano do schowka”. Po przejściu do miejsca, w którym chcemy umieścić skopiowany do schowka tekst, naciskamy 1-2-3-6-7-8 (ODSTĘP-v), usłyszymy „Wklejono ze schowka”. Jeśli chcemy usunąć zaznaczony tekst należy nacisnąć 1-3-4-5-6-7-8 (ODSTĘP-y), w tym wypadku usłyszymy „Tekst został usunięty”.
2-3-7-8 początek oznaczenia.
5-6-7-8 koniec oznaczenia.
1-4-7-8 kopiowanie do schowka oznaczonego fragmentu.
1-2-3-6-7-8 wklejenie ze schowka.
1-2-4-5-7-8 (ODSTĘP-g) zmiana dokumentu (gdy jeden dokument wczytujemy drugi).
1-3-4-5-6-7-8 skasowanie oznaczonego fragmentu tekstu.
UWAGA: Jeśli mamy otwarte dwa dokumenty to możemy fragmenty tekstu przenosić pomiędzy nimi.
9.9 Cofanie zmian
Możemy również cofnąć wprowadzone zmiany. Posłuży nam do tego skrót 1-3-5-6-8 (PRAWY-z). IBAI zapamiętuje do 100 ostatnich zmian, które można przywrócić.
1-3-5-6-8 (PRAWY-z) cofanie zmian.
9.10 Obliczenia formuł matematycznych
Podczas edycji tekstów możemy skorzystać z kalkulatora i obliczyć wprowadzone formuły matematyczne. Aby tego dokonać należy oznaczyć wpisaną formułę, a następnie nacisnąć klawisz skrótu „Oblicz (1-2-5-6)”. Po wykonaniu obliczenia zostanie podany wynik, który automatycznie będzie skopiowany do schowka. Można teraz wkleić go w dowolne miejsce tekstu.
Na przykład, jeśli wprowadzimy formułę:
x=2 y=4 2x-5y+8=
przesuniemy kursor na pozycję „x” naciśniemy klawisz skrótu „Początek oznaczenia (2-3-7-8)”, a następnie przesuniemy kursor na ostatni znak „=” i naciśniemy klawisz skrótu „Koniec oznaczenia (5-6-7-8)”, to po naciśnięciu klawisza skrótu „Oblicz (1-2-5-6)” uzyskamy wynik -8. Jeśli teraz chcemy go wstawić na końcu wyrażenia, to przesuwamy kursor na koniec i wklejamy klawiszem skrótu „Wklej (1-2-3-6-7-8)”.
W wyrażeniach matematycznych możemy korzystać ze wszystkich funkcji kalkulatora opisanych w rozdziale Kalkulator.
9.11 Edycja melodii
IBAI umożliwia odgrywanie dźwięków, które zostały zapisane zgodnie z brajlowską notacją nutową. Aby to uzyskać, należy:
- Przełączyć IBAI-a w tryb ośmiopunktowy - brajl komputerowy,
- Utworzyć NOWĄ NOTATKĘ w edytorze tekstu,
- Wpisać TYTUŁ NOTATKI i nacisnąć ENTER (1-5-7-8).
UWAGA! Proszę się upewnić, że IBAI pracuje w trybie 8-punktowym 1-2-4-5-6-7.
Aby IBAI zaczął grać, w pierwszym wierszu muzycznej notatki musi się znaleźć tylko i wyłącznie metrum zapisywanego utworu muzycznego, zatem zgodnie z brajlowską notacją muzyczną w pierwszej linii treści notatki należy wpisać znak hesz (3-4-5-6), a za nim np. dwie czwarte, czyli b i slash (1-2 i 2-5-6). Przechodzimy do nowego wiersza naciskając ENTER (1-5-7-8).
Od teraz znaki podlegają zasadom brajlowskiej notacji muzycznej, które są szczegółowo omówione w stosownych opracowaniach.
Działają wszystkie funkcje edytora, np.: przeczytaj cały tekst (w tym przypadku znaczy odegraj całą wpisaną melodię - 2-3-6-7-8), czy czytaj (odegraj) od kursora do końca 3-6-7-8.
Jeśli zmienimy echo klawiszy na znak i słowo (3-4-6-7-8 przełącza pomiędzy wszystkimi rodzajami echa wpisywania), wówczas będzie odgrywany każdy wpisany dźwięk, a po naciśnięciu spacji oznaczającej zawsze koniec taktu, napisany właśnie takt będzie odegrany.
Przy wpisywaniu nut IBAI sygnalizuje jedynie wartość nuty (wysokość dźwięku), jej zadeklarowaną długość usłyszymy przy odgrywaniu.
Możemy regulować tempo odgrywanego fragmentu zapisanego utworu. Zmian dokonujemy kombinacją 2-GÓRNY lub DOLNY AUDIO. Skok zmiany wynosi 10 BPM.
9.12 Praca na dwóch dokumentach
Edytor tekstu pozwala na jednoczesne otwarcie dwóch dokumentów przy czym należy pamiętać, że drugi dokument, który chcemy otworzyć musi być już utworzony.
Aby podczas pracy z dokumentem otworzyć drugi dokument musimy nacisnąć 1-2-4-5-7-8 (ODSTĘP-g). Teraz wybieramy dokument, który ma być otwarty (tak jak w menedżerze plików) i naciskamy ENTER (1-5-7-8). Drugi dokument zostanie otwarty i uaktywniony. Aby przełączyć się pomiędzy dokumentami naciskamy ponownie 1-2-4-5-7-8 (ODSTĘP-g). Naciskając 1-3-4-5-7-8 (ODSTĘP-n) usłyszymy nazwę dokumentu, w którym aktualnie się znajdujemy.
1-2-4-5-7-8 Drugi dokument
1-3-4-5-7-8 Nazwa dokumentu
9.13 Tryb szybkiego pisania
Podczas szybkiego pisania istnieje ryzyko przypadkowego wywołania jednej z funkcji edytora. Aby temu zapobiec wprowadzony został tryb szybkiego pisania, który blokuje wszystkie funkcje edytora oprócz wstawiania znaków. Włączenie lub wyłączenie tej funkcji następuje po naciśnięciu klawiszy 7-8 wraz z przyciskiem ŚRODKOWYM AUDIO.
7-8-Przycisk ŚRODKOWY AUDIO Tryb Szybkiego Pisania WŁĄCZONY / WYŁĄCZONY.
9.14 Wyjście z edytora
Aby opuścić edytor możemy nacisnąć ESC (1-3-5-6-7-8). Gdy potwierdzimy chęć opuszczenia edytora naciskając literę „t (2-3-4-5)”, to jeśli jest to nowy dokument, to zostanie on po prostu zapisany. Jeśli natomiast już taki dokument istnieje, to będziemy musieli podjąć decyzje czy go zamienić na już istniejący.
Możemy tez opuścić edytor nie zapisując zmian w dokumencie. Naciskamy wtedy 1-2-3-4-5-7-8 (ODSTĘP-q). Gdy otwarte są dwa dokumenty decyzję o zapisaniu wprowadzonych w nich zmian będziemy musieli podjąć osobno dla każdego z nich.
Jeśli chcemy zapisać zmiany pod inną nazwą musimy przed opuszczeniem edytora zmienić nazwę dokumentu na nową. Do tego służy kombinacja klawiszy 1-3-4-5-8 zmiana nazwy dokumentu. Możemy zarówno zmienić folder, w którym zostanie umieszczona notatka jak i jej nazwę.
2-3-4-7-8 (ODSTĘP-s) zapisanie dokumentu.
1-2-3-4-5-7-8 wyjście bez zapisu.
1-3-4-5-7-8 odczytanie nazwy edytowanego dokumentu.
1-3-4-5-8 zmiana nazwy dokumentu.
9.15. Ustawienia w edytorze
Podczas pracy z edytorem tekstu możemy dokonywać zmiany niektórych parametrów. Tę funkcję możemy uaktywnić w dowolnym momencie wciskając 1-3-6-7-8 (ODSTĘP u). I tak w ustawieniach mamy możliwość: włączyć lub wyłączyć sygnalizację dużych liter, zmienić echo klawiatury, ustawić poziom interpunkcji (bez, nieco, większość, cała), ustawić sposób wprowadzania znaków (brajl 6/8 punktowy, brajl 6 punktowy, skróty, skróty TONO), zmiany liczby znaków w wierszu, liczby wierszy na stronie, zmienić głos dokumentu oraz zmienić miarę konta w kalkulatorze.
Po wybraniu pozycji brajl klawiszami 7 lub 8 mamy do dyspozycji następujące opcje: brajl sześcio/ośmio punktowy, skróty oraz skróty TONO. Jeśli w tej pozycji wybierzemy ustawienie „Skróty” podczas wprowadzania tekstu w edytorze możemy posługiwać się oficjalnymi skrótami brajlowskimi pierwszego stopnia. W tym przypadku podczas edycji dokumentu TXT po wpisaniu sekwencji znaków odpowiadającej skrótowi brajlowskiemu wstawiony zostanie tekst powiązany z tym skrótem. Na przykład, gdy wpiszemy dwa znaki 1-2 3 (b.), a następnie znak odstępu, to do dokumentu wprowadzone zostanie słowo „bardzo”. Zaimplementowane zostały skróty brajlowskie zgodne ze standardem opracowanym przez Tadeusza Józefowicza i prof. Zygmunta Saloniego. W przypadku edycji pliku BRA (brajlowskiego) skróty będą tylko wypowiadane ale w dokumencie będą zapisywane znaki takie jakie są wprowadzane z klawiatury. Pozycja "Skróty TONO" umożliwia posługiwanie się starymi skrótami pierwszego stopnia opracowanymi przez Towarzystwo Opieki Nad Ociemniałymi w Laskach w 1933roku.
Po poszczególnych parametrach przemieszczamy się klawiszami LEWY/PRAWY. Zmiana ustawienia następuje po wciśnięciu 7-8 (ODSTĘP).
Wyjście z ustawień nastąpi po wciśnięciu 1-3-5-6-7-8 (ESC).
Klawisze, skrótów umożliwiające bezpośrednią zmianę parametrów bez konieczności otwierania ustawień.
1-2-4-5-6-8 Sygnalizacja dużych liter
3-4-6-7-8 Zmiana echa klawiatury
1-2-3-4-8 Zmianę poziomu interpunkcji
1-2-4-5-6-7 Zmiana sposobu wprowadzania znaków
1-2-3-5-8 Miara kąta
3-6-7 Zmiana głosu dokumentu
Więcej informacji na temat ustawień znajdziemy w rozdziale 13tym.
10. Bluetooth
Aby włączyć moduł bezprzewodowej komunikacji Bluetooth, należy na poziomie zadań nacisnąć „b (1-2)” (wyłączenie Bluetooth 1-2-ŚRODKOWY AUDIO).
Przy pierwszym uruchomieniu lub gdy lista urządzeń jest pusta, zostaniemy zapytani, „Czy dodać nowe urządzenie?”, zaś przy kolejnych łączeniach otworzy się lista urządzeń, które zostały z IBAI-em już wcześniej połączone.
W tym miejscu możemy wykonać następujące działania:
- dodać nowe urządzenie do listy 2-4-7-8 (ODSTĘP-i),
- uruchomić łączenie 7-8 na nazwie,
- zmienić nazwę, rodzaj pracy lub układ klawiszy wcześniej połączonego urządzenia „e (1-5)”,
- usunąć urządzenie z listy urządzeń DEL (1-4-5-7-8).
Możemy także pominąć edycję i szybko zmienić jedynie rodzaj pracy urządzenia. Posłużą nam do tego komendy połącz jako. Oto ich lista:
- połącz jako klawiatura – 1-2-7-GÓRNY AUDIO (B-GÓRNY AUDIO),
- połącz jako dźwięk – 1-2-7-ŚRODKOWY AUDIO (B-ŚRODKOWY AUDIO),
- połącz jako zestaw głośnomówiący – 1-2-7-DOLNY AUDIO (B-DOLNY AUDIO),
- połącz jako klawiatura i dźwięk – 1-2-7-GÓRNY-ŚRODKOWY AUDIO (B-GÓRNY i ŚRODKOWY AUDIO),
- połącz jako zestaw głośnomówiący i klawiatura – 1-2-7-GÓRNY-DOLNY AUDIO (B-GÓRNY-DOLNY AUDIO),
UWAGA: Gdy dodajemy nowe urządzenie należy się upewnić, że nie ma w pobliżu włączonych innych urządzeń Bluetooth. Może to zakłócić proces łączenia. Dotyczy to w szczególności urządzeń audio.
10.1. Dodawanie urządzeń
Z notatnikiem IBAI można połączyć różne urządzenia, zarządzane systemami Windows, IOS, Android czy Linux. Mogą to być laptopy, tablety, notebooki czy komputery stacjonarne z systemem Windows 7 lub nowszym, wszelkie urządzenia firmy Apple (Iphone, Imac, Ipad), telefony z systemem Android.
Aby przeprowadzić procedurę łączenia należy wykonać następujące kroki:
1. Włączyć moduł Bluetooth poprzez naciśnięcie litery „b (1-2)”.
2. Uruchomić dodawanie - naciskamy 2-4-7-8 (ODSTĘP-i). Usłyszymy pytanie: „Czy dodać nowe urządzenie do listy?” Naciśnięcie litery „t (2-3-4-5)” spowoduje wypowiedzenie polecenia „Czy podłączyć jako słuchawki?”. Jeśli naciśniemy „t (2-3-4-5)” rozpocznie się proces poszukiwania słuchawek po jego zakończeniu z listy klawiszem 8 wybieramy urządzenie i zatwierdzamy wybór naciskając ODSTĘP (7-8). Jeśli nie odpowiemy twierdząco na pytanie dotyczące podłączenia słuchawek tylko naciśniemy dowolny klawisz, to IBAI zapyta jaki typ połączenia chcemy uzyskać.
3. Wybrać rodzaj pracy - (gdy nie podłączamy słuchawek) IBAI zapyta, jak chcemy współpracować z podłączanym urządzeniem. Przyciskami LEWY/PRAWY wybieramy pomiędzy: klawiatura, dźwięk, klawiatura i dźwięk, zestaw głośnomówiący, zestaw głośnomówiący i klawiatura oraz syntezator zewnętrzny i klawiatura. Wybór potwierdzamy naciskając ODSTĘP na wybranym rodzaju współpracy.
4. Uruchomić proces łączenia – „Uruchom proces łączenia na urządzeniu zewnętrznym”. Wówczas w komputerze czy telefonie, z którym łączymy IBAI-a przeprowadzamy standardową procedurę łączenia z dowolnym urządzeniem, korzystającym z komunikacji Bluetooth, zgodnie z instrukcją obsługi danego urządzenia. Gdy zostaniemy zapytani o PIN, należy wpisać 0000.
5. Wybór układu klawiatury (gdy nie podłączamy słuchawek), którego chcemy używać. Inny układ będzie dla systemu Windows, inny dla IOS, a jeszcze inny dla systemu Android. W dalszej części omówimy każdy z nich. Wyboru dokonujemy naciskając klawisze 7 lub 8, a zatwierdzamy naciskając ODSTĘP (7-8).
Po dokonaniu ostatniego wyboru IBAI powróci na listę urządzeń Bluetooth, a fokus będzie na nazwie ostatnio dodawanego lub edytowanego urządzenia. Aby się z nim połączyć, naciśnijmy spację.
UWAGA: W przypadku
podłączenia słuchawek po dodaniu urządzenia należy zamknąć interfejs Bluetooth
naciskając ESC (1-3-5-6-7-8). Połączenie można będzie uzyskać po ponownym jego
uruchomieniu naciskając literę „b (1-2)” na poziomie zadań.
10.2. Rodzaje pracy
Klawiatura
Jeśli zostanie wybrana opcja klawiatura - IBAI będzie traktowany jako klawiatura Bluetooth i będzie można wykonywać wszystkie komendy i polecenia, jakie umożliwia każda inna klawiatura Bluetooth. Szczegółowy opis działania poszczególnych układów znajdziecie państwo w kolejnych rozdziałach.
Dźwięk
Jeśli zostanie wybrana opcja dźwięk, wówczas IBAI będzie traktowany jak głośnik Bluetooth i może przejąć wszystkie dźwięki, wysyłane przez urządzenie (dźwięki systemu czy informacje syntezatora, zainstalowanego w podłączanym urządzeniu). Inaczej mówiąc IBAI w takim połączeniu stanowi zewnętrzny głośnik komputera czy telefonu, z którym jest połączony.
UWAGA! Nie wszystkie moduły Bluetooth - zwłaszcza moduły podłączane przez port USB - obsługują funkcję przekazywania dźwięku.
Klawiatura i dźwięk
Trzecia z omawianych opcji łączy w sobie obie omówione wcześniej możliwości połączenia, czyli funkcję klawiatury i głośnika zewnętrznego. Przy wybraniu tej opcji można schować połączone urządzenie do torby lub plecaka, a wszystkie komunikaty usłyszymy w głośniku IBAI-a. A za pomocą klawiatury IBAI-a wydamy każde polecenie tak połączonemu z nim urządzeniu komputerowi, tabletowi czy telefonowi.
UWAGA! Jeśli połączenie jako głośnik zewnętrzny nie będzie możliwe (z powodów wyżej opisanych), IBAI połączy się tylko jako klawiatura.
Zestaw głośnomówiący
Jest to możliwość współpracy z telefonami, które obsługują protokół tzw. Hands Free. Po podłączeniu IBAI wraca na poziom zadań, pozostając w gotowości do odebrania nadchodzącego połączenia. Możemy np. czytać książkę, a gdy ktoś do nas zadzwoni, usłyszymy w IBAI-u dzwonek i naciskając punkt 3 i ŚRODKOWY AUDIO, uruchamiamy odbieranie telefonu. Najpierw IBAI wypowie numer dzwoniącego i zapyta, czy odebrać połączenie. Jeśli naciśniemy literę „t (2-3-4-5)” przyjmiemy połączenie. Każdy inny klawisz połączenie odrzuci.
Możemy także zadzwonić pod dowolny numer. Wystarczy w dowolnym miejscu nacisnąć tę samą kombinację 3- ŚRODKOWY AUDIO i otworzy się pole edycyjne dla wpisania numeru telefonu, z którym chcemy się połączyć. Wpisujemy numer (lub wybieramy z zaimportowanej książki adresowej), naciskamy ENTER (1-5-7-8) i połączenie zostanie nawiązane.
Jeśli podczas dodawania telefonu do listy zaimportowaliśmy książkę adresową, to przy uruchamianiu wyboru numeru możemy klawiszami 7 (LEWY) 8 (PRAWY) nawigować po liście numerów. Możemy też wpisać pierwszą literę nazwy i przeglądać tylko listę abonentów, których nazwy zaczynają się na daną literę.
UWAGA! Do poprawnego działania wymagane jest podłączenie słuchawek do IBAI-a.
Zestaw głośnomówiący i klawiatura
Ten rodzaj pracy łączy w sobie możliwość wydawania poleceń klawiaturą i odbieranie dźwięków połączonego z IBAI-em urządzenia. Funkcjonalność podobna do dźwięk i klawiatura, różnica polega na różnych protokołach, realizujących to zadanie.
Zewnętrzny syntezator i klawiatura – funkcja w przygotowaniu.
UWAGA: Niektóre typy podłączeń się wykluczają. Nie można jednocześnie podłączyć dwóch urządzeń typu „Dźwięk” ani dwóch urządzeń typu „Zestaw głośnomówiący”. Również podłączenie jako słuchawki wyklucza możliwość podłączenie drugiego urządzenia typu „Dźwięk” lub „Słuchawki”. Jeśli chcielibyśmy sterować dwoma urządzeniami przechwytując jednocześnie ich dźwięk to musimy z jednym z nich połączyć się jako klawiatura i zestaw głośnomówiący, a z drugim jako klawiatura i dźwięk.
10.3. Operacje możliwe do wykonania przy podłączeniu kilku urządzeń Bluetooth
IBAI może jednocześnie utrzymywać połączenie z wieloma urządzeniami. Ich liczba zależy od wybranego sposobu łączenia i waha się od 2 do 5 urządzeń.
Przy połączeniu 2 lub więcej urządzeń możemy wykonać następujące operacje:
1. Przełączać się między podłączonymi urządzeniami: 7-8-GÓRNY AUDIO.
2. Przejść do listy obecnie połączonych urządzeń Bluetooth, aby któreś z nich odłączyć: 7-8-DOLNY AUDIO.
3. Odłączyć poprzez naciśnięcie: ODSTĘP (7-8) na urządzeniu, na którego nazwie znajduje się fokus IBAI-a.
4. Otworzyć listę wszystkich sparowanych urządzeń Bluetooth: 7-8-ŚRODKOWY AUDIO.
5. Podłączyć i automatycznie przejść na urządzenie, na które ustawiony jest fokus: ODSTĘP (7-8) na nazwie urządzenia.
6. Przejść do poziomu zadań IBAI-a z utrzymaniem wszystkich zestawionych połączeń: 1-2-7-ŚRODKOWY AUDIO (B-ŚRODKOWY AUDIO).
7. Powrócić do ostatnio obsługiwanego urządzenia Bluetooth: „b (1-2)” na poziomie zadań.
8. Zwiększyć głośność modułu Bluetooth: 1-2-GÓRNY AUDIO (b-GÓRNY AUDIO).
9. Zmniejszyć głośność modułu Bluetooth: 1-2-DOLNY AUDIO (b-DOLNY AUDIO).
10. Zamknąć wszystkie połączenia Bluetooth i przejść na poziom zadań (można wówczas bezpiecznie wyłączyć IBAI-a): 1-2-ŚRODKOWY AUDIO (b-ŚRODKOWY AUDIO).
UWAGA! Pamiętajmy, że przy trudniejszych kombinacjach klawiszy np.: 7-8-GÓRNY-ŚRODKOWY-DOLNY AUDIO bardzo przydaje się funkcja tzw. dobijania, czyli możemy naciskać klawisze po kolei, a funkcja uruchomi się po puszczeniu wszystkich przycisków. W tym przypadku możemy nacisnąć najpierw ODSTĘP (7-8), trzymając je nacisnąć i puścić GÓRNY AUDIO, nacisnąć i puścić ŚRODKOWY AUDIO, nacisnąć i puścić DOLNY AUDIO i dopiero teraz puścić spację. To ogromnie przydatna funkcja przy ograniczeniach manualnych i działa we wszystkich podobnych skrótach użytych w IBAI-u.
10.4. Tryb terminala
Po połączeniu IBAI-a z innym urządzeniem, możemy pracować w dwojaki sposób. Jeśli wybraliśmy rodzaj pracy, zawierający klawiaturę, IBAI niemal w całości wykorzystany jest do komunikacji z połączonym urządzeniem. Taki stan nazwiemy trybem terminala.
Jeśli natomiast wybierzemy informacyjny rodzaj pracy, np. dźwięk, wówczas IBAI działa jako samodzielne urządzenie, czyli możemy na nim słuchać książki lub pisać notatkę. Gdy w podłączonym urządzeniu pojawi się sygnał dźwiękowy, IBAI natychmiast nam go przekaże. Możemy np. włączyć ulubioną muzykę, pomagającą nam w pracy lub jeśli połączyliśmy się z telefonem – sygnał nadejścia wiadomości SMS.
10.5. Wyjście i powrót do trybu terminala
Może pojawić się konieczność szybkiego przeniesienia uwagi użytkownika na wewnętrzne funkcje IBAI-a, np. konieczność odczytania zapisanej notatki.
Aby wyjść z trybu terminala i zachować wszystkie zestawione połączenia Bluetooth, należy nacisnąć kombinację 1-2-7-ŚRODKOWY AUDIO (B-ŚRODKOWY AUDIO). Po naciśnięciu usłyszymy komunikat „Poziom zadań” i możemy swobodnie z IBAI-em współpracować. Kiedy skończymy i chcemy wrócić do pracy z połączonymi urządzeniami Bluetooth, na poziomie zadań naciskamy „b (1-2)”.
Aby wyłączyć moduł Bluetooth i zamknąć wszystkie zestawione połączenia, należy nacisnąć kombinację 1-2-ŚRODKOWY AUDIO (b-ŚRODKOWY AUDIO).
10.6. Układ klawiatury dla współpracy z Windows
Jeśli wybierzemy ten układ możemy korzystać z IBAI-a jako klawiatury Bluetooth komputera pracującego pod kontrolą systemu Windows. Znaki zapisujemy zgodnie z polską notacją brajlowską. Duże litery uzyskujemy dodając 7, natomiast cyfry - dodając 8.
Klawisze tzw. modyfikujące uzyskujemy naciskając ich pierwszą literę z ODSTĘPEM (7-8). Oto ich lista:
1-7-8 (ODSTĘP-a) ALT.
4-7 ALT wciśnięty i puszczony.
1-4-7-8 (ODSTĘP-c) CTRL.
2-3-4-7-8 (ODSTĘP-s) SHIFT.
2-4-7-8 (ODSTĘP-i) INSERT.
2-4-5-6-7-8 (ODSTĘP-w) klawisz Windows.
1-3-5-6-7-8 (ODSTĘP-z) klawisz ESC.
4-8 Menu kontekstowe.
4-5-7-8 TAB.
1-2-7-8 SHIFT-TAB.
4-5-6-7 ALT-TAB.
4-5-8 CTRL-TAB.
1-3-4-5-8 NVDA-CTRL
Klawisze funkcyjne F1/F12 - 1-2-4-7-8 (ODSTĘP-f), a następnie litery od a do l (np.: F1 uzyskamy naciskając 1-2-4-7-8 (ODSTĘP-f-a), natomiast F12 naciskając 1-2-4-7-8 (ODSTĘP-f-l).
Możliwe są wszystkie kombinacje klawiszy modyfikujących, a także dowolna kolejność ich wywoływania. Oto kilka przykładów:
ALT-F4 - ODSTĘP-a, ODSTĘP-f i litera d.
CTRL-SHIFT-w - ODSTĘP-c, ODSTĘP-s i litera w.
ale także:
ODSTĘP-s, ODSTĘP-c i litera w.
Jeśli klawisz modyfikujący ma być przytrzymany, np. przy czytaniu słowami używamy CTRL i strzałka w lewo/prawo - naciskamy dwukrotnie potrzebną kombinację np. ODSTĘP-c, ODSTĘP-c i od teraz naciskanie 7 lub 8 działa jak CTRL-strzałka w lewo/prawo.
Aby puścić trzymany klawisz, naciskamy po raz trzeci tę samą kombinację 1-4-7-8 (ODSTĘP-c).
Dla łatwiejszej orientacji IBAI posiada dźwiękową informację o wciskanych klawiszach modyfikujących. Pierwsze naciśnięcie zostanie zasygnalizowane dźwiękiem pojedynczym. Drugie - ten sam dźwięk pojawi się dwukrotnie. Zaś przy puszczeniu klawisza usłyszymy inny dźwięk.
Klawisze nawigacyjne:
7 strzałka w lewo.
8 strzałka w prawo.
2-7 strzałka w górę.
5-8 strzałka w dół.
1-2-3-8 Home (początek wiersza).
4-5-6-8 END (koniec wiersza).
3-4-5-7-8 (ODSTĘP-`) poprzedni ekran (Page Up).
1-2-6-7-8 (ODSTĘP-ł) następny ekran (Page Down).
1-2-3-7-8 (ODSTĘP-l) początek tekstu (CTRL-HOME).
4-5-6-7-8 (ODSTĘP-|) koniec tekstu (CTRL-END).
10.7. Układ klawiszy dla współpracy z IOS
Ponieważ IBAI łączy się z urządzeniami firmy Apple jako klawiatura, zyskujemy możliwość wykorzystania wszystkich skrótów, które udostępnia ten Screenreader. Szanując przyzwyczajenia użytkowników innych klawiatur brajlowskich trzymamy się skrótów, zaproponowanych przez Apple, uzupełniając je o takie, których w spisie brajlowskim nie występują. Dlatego występują pewne rozbieżności przy podpowiedziach pomocy VoiceOver. Np. gdy zapytamy pomoc co robi skrót "m", usłyszymy podpowiedź dla litery "s".
1-3-7-8 (ODSTĘP-k) pomoc VoiceOver.
1-3-5-6-7-8 (ODSTĘP-z) ESC.
1-7-8 (ODSTĘP-a) przejście do następnego obiektu.
4-7-8 przejście do poprzedniego obiektu.
3-6-7-8 dwukrotne stuknięcie jednym palcem.
2-3-7-8 ruch pokrętła w lewo.
5-6-7-8 ruch pokrętła w prawo.
3-7-8 wybór wstecz funkcji na pokrętle.
6-7-8 wybór w przód funkcji na pokrętle.
1-4-7-8 (ODSTĘP-c) kopiuj do schowka ostatnio przeczytany tekst.
1-2-3-6-7-8 (ODSTĘP-v) wklej ze schowka.
1-4-5-7-8 (DEL ) usuń.
1-5-6-7-8 (ODSTĘP-ę) dwukrotne stuknięcie dwoma palcami.
1-2-5-7-8 (ODSTĘP-h) przycisk Home.
2-4-7-8 (ODSTĘP-i) wybór rzeczy.
2-4-5-7-8 (ODSTĘP-j) dotknij i przytrzymaj.
1-2-3-7-8 (ODSTĘP-l) przejdź do poprzedniej grupy.
4-5-6-7-8 przejdź do następnej grupy.
1-3-4-7-8 (ODSTĘP-m) włączenie/wyłączenie mowy.
1-2-3-4-5-6-7-8 włączenie/wyłączenie kurtyny.
1-3-5-7-8 (ODSTĘP-o) przewiń stronę w prawo.
2-4-6-7-8 (ODSTĘP-ś) przewiń stronę w lewo.
1-4-5-6-7-8 przewiń stronę w dół.
3-4-5-6-7-8 przewiń stronę w górę.
1-2-3-4-5-7-8 (ODSTĘP-q) włącz/wyłącz Quicknaw.
1-2-3-5-7-8 (ODSTĘP-r) czytaj od kursora.
2-4-5-6-7-8 (ODSTĘP-w) czytaj od początku.
2-3-4-7-8 (ODSTĘP-s ) przejdź do paska statusu.
1-2-3-4-6-7-8 (ODSTĘP-ż) zmiana nazwy etykiety.
3-5-7-8 (ODSTĘP-*) przenieś fokus na poprzedni program.
2-6-7-8 (ODSTĘP-?) przenieś fokus na następny program.
2-5-7-8 (ODSTĘP-:) centrum powiadomień.
2-3-5-6-7-8 centrum sterowania.
1-3-4-5-8 nowy wiersz
10.8. Układ klawiatury Android
Najczęściej używanymi programami odczytu w systemie Android są programy TalkBack oraz VoiceAssistant. Wychodząc na przeciw użytkownikom tych programów w IBAI-u zastosowano specjalne udogodnienie. Większość klawiszy skrótów nawigacyjnych realizowanych przez te programy wymaga wciśnięcia klawiszy ALT-SHIFT. Aby uniknąć konieczności wciskania tych klawiszy każdorazowo gdy chcemy wywołać jakąś funkcję możemy nacisnąć je na stałe włączając tak zwany tryb nawigacji. Naciskając klawisze 3 7 włączamy ten tryb, a naciskając klawisz 6 8 wyłączamy go. Gdy tryb nawigacji jest włączony każda wciśnięta litera uzupełniana jest o klawisze ALT-SHIFT.
Skróty klawiszowe TalkBack (Klasyczna mapa klawiszy)
Czynności nawigacyjne
ALT-SHIFT-strzałka w prawo Przejdź do następnego elementu.
ALT-SHIFT-strzałka w lewo Przejdź do poprzedniego elementu.
ALT-SHIFT-strzałka w górę Przejdź do pierwszego elementu.
ALT-SHIFT-strzałka w dół Przejdź do ostatniego elementu.
ALT-SHIFT-ENTER Wykonaj kliknięcie.
Czynności globalne
ALT-SHIFT-DEL Wstecz.
ALT-SHIFT-H Ekran główny.
ALT-SHIFT-R Ostatnie aplikacje.
ALT-SHIFT-N Powiadomienia.
ALT-CTRL-Z Wstrzymywanie i wznawianie TalkBack.
Ustawienia nawigacji
ALT-SHIFT-znak plus (+) lub (=) Następne ustawienie nawigacji.
ALT-SHIFT-znak minus (-) Poprzednie ustawieni nawigacji.
Inne czynności
ALT-SHIFT-/ (Slash) Wyszukaj element na ekranie.
Nie przypisano Czytaj od góry.
Nie przypisano Czytaj od następnego elementu.
Nie przypisano Pokaż działania.
ALT-SHIFT-L Pokaż lokalne menu kontekstowe.
ALT-SHIFT-G Pokaż globalne menu kontekstowe.
Skróty klawiszowe VoiceAssistant
ALT-ENTER Dotknięcie z przytrzymaniem.
ALT-strzałka w lewo lub w górę Przejdź do poprzedniej strony lub przewiń w górę.
ALT-strzałka w prawo lub w dół Przejdź do następnej strony lub przewiń w dół.
ALT-SHIFT-strzałka w lewo Przejdź do poprzedniego elementu.
ALT-SHIFT-strzałka w prawo Przejdź do następnego elementu.
ALT-SHIFT-strzałka w górę Przejdź do pierwszego elementu lub przenieś kursor na początek tekstu.
ALT-SHIFT-strzałka w dół Przejdź do ostatniego elementu lub przenieś kursor na koniec tekstu.
ALT-SHIFT-DEL Wróć, anuluj lub zamknij wyskakujące okno.
ALT-SHIFT-ENTER Wykonaj akcję związaną z wybranym elementem.
ALT-SHIFT-H Ekran startowy.
ALT-SHIFT-N Otwórz szybkie ustawienia i panele powiadomień.
ALT-SHIFT-R Wymień ostatnie aplikacje.
ALT-SHIFT-S Odczytuj informacje z paska statusu.
ALT-SHIFT-Z Włącz/wyłącz monit głosowy.
ALT-CTRL-ukośnik Wyszukaj na ekranie.
ALT-CTRL-ODSTĘP Wstrzymaj wznów odtwarzanie dźwięku lub wideo.
CTRL-strzałka w lewo Odczytaj cały ekran od góry.
CTRL-strzałka w prawo Odczytaj zawartość ekranu zaczynając od następnego elementu.
CTRL-strzałka w górę lub w dół Zmień ustawienie obecnie wybranej opcji Skróconego menu.
SHIFT-CTRL-strzałka w lewo/prawo Przewiń przez opcje Skróconego menu.
SHIFT-CTRL-strzałka w górę lub w dół Wybierz następną lub poprzednią opcje jednostki.
UWAGA: Naciśnięcie i przytrzymanie klawiszy: ALT, CTRL lub SHIFT możemy realizować również w taki sam sposób jak w układzie Windows. Czyli, aby nacisnąć klawisz ALT należy nacisnąć 1 7 8, klawisz CTRL należy nacisnąć 1 4 7 8, a klawisz SHIFT należy nacisnąć 2 3 4 7 8. Klawisze te zostaną puszczone, gdy naciśniemy dowolną literę.
10.9 Skróty klawiszowe przy podłączeniu kilku urządzeń
7-8-ŚRODKOWY AUDIO Przejście do listy sparowanych urządzeń.
7/8 Wybór urządzenia do podłączenia.
7-8 Na liście sparowanych urządzeń podłączenie wskazanego urządzenia.
7-8-DOLNY AUDIO Przejście do lisy podłączonych urządzeń.
7-8 Na liście podłączonych urządzeń odłączenie wskazanego urządzenia.
7-8-GÓRNY AUDIO Przełączanie pomiędzy podłączonymi rządzeniami.
1-2-7-ŚRODKOWY AUDIO Przejście do poziomu zadań z utrzymaniem połączeń.
1-2 Przejście powrotne z poziomu zadań do podłączonych urządzeń.
1-2-GÓRNY AUDIO Zwiększenie głośności kanału Bluetooth.
1-2-DOLNY AUDIO Zmniejszenie głośności kanału Bluetooth.
1-2-ŚRODKOWY AUDIO Zamknięcie wszystkich połączeń.
10.10 Dłuższe przytrzymanie wciśniętego klawisza
W wersji 5.2 dodano funkcję informującą urządzenie zewnętrzne o czasie przytrzymania wciśniętego klawisza. Pozwala to między innymi na to aby otworzyć menu kontekstowe niektórych elementów. Na przykład w systemie Android naciśnięcie i przytrzymanie klawisza Enter na ikonce pulpitu otworzy powiązane z nią menu. Klawiszem skrótu włączającym lub wyłączającym tę funkcję jest kombinacja 6-GÓRNY AUDIO. Ten klawisz jest aktywny tylko wtedy gdy aktywne jest połączenie Bluetooth.
Po podłączeniu IBAIa do zewnętrznego urządzenia w trybie klawiatury naciśnięcie tej kombinacji klawiszy spowoduje wygenerowanie komunikatu „Opóźnienie włączone” lub „Opóźnienie wyłączone”.
6-GÓRNY AUDIO Włączenie lub wyłączenie opóźnienia w puszczeniu klawisza.
UWAGA: Ta funkcja nie jest aktywna przy pracy z klawiaturą jednoręczną.
10.11. Przywrócenie połączenia
W wersji 6.0 wprowadzono funkcję przywrócenia połączenia Bluetooth. Gdy IBAI jest wyłączany bez zamknięcia połączenia Bluetooth to przy jego ponownym włączeniu to połączenie (o ile to możliwe) będzie odtworzone. Gdy chcemy pominąć tę funkcję to podczas włączania należy przytrzymać wciśnięty dowolny klawisz.
Funkcja ta przydatna wtedy gdy korzystamy na przykład ze słuchawek bezprzewodowych. Jeśli wyłączymy IBAIa bez zamknięcia połączenia ze słuchawkami to przy ponownym jego włączeniu (gdy słuchawki są w pobliżu i są włączone) dźwięk zostanie automatycznie przekazany do słuchawek.
10.12. Przesyłanie pliku tekstowego po przez łącze Bluetooth
Gdy IBAI jest w trybie terminala to istnieje możliwość przepisania pliku tekstowego za pośrednictwem łącza Bluetooth do innego urządzenia. Wciskając kombinacje klawiszy 2-3-4-ŚRODKOWY AUDIO otworzymy menedżer plików, który umożliwi wybranie pliku do przesłania.
11. Zaawansowane funkcje odtwarzacza książek DAISY, audio i dokumentów tekstowych
Słuchanie książek tak jak to jest przedstawione w rozdziale 5 „Uruchomienie odtwarzacza książek” nie wymaga głębszej wiedzy o zaawansowanych funkcjach odtwarzacza. Jednak gdy chcemy pracować z podręcznikiem czy książką, do której będziemy wielokrotnie wracać to wiedza zawarta w tym rozdziale będzie bardzo pomocna.
Tak jak już wspomniano wcześniej IBAI oddzielnie zapamiętuje ostatnio odtwarzaną książkę DAISY, książkę audio i dokument tekstowy (dla tych książek zapamiętywana jest ostatnia pozycja kursora odtwarzania). Z poziomu zadań za pomocą jednej kombinacji klawiszy możemy uruchomić odtwarzanie ostatnio słuchanej książki. I tak naciskając: 2 można powrócić do odtwarzania ostatnio odsłuchiwanej książki DAISY, 1 - do odtwarzania ostatnio słuchanej książki audio, zaś 3 - do odtwarzania ostatnio odczytywanego dokumentu tekstowego. W danej chwili tylko jedna książka (lub dokument) może być otwarta i odtwarzana, lecz można bardzo szybko przełączać się pomiędzy książkami gdyż czas otwierania i zamykania książki jest bardzo krótki. W momencie wyboru kolejnej książki, IBAI najpierw automatycznie zamyka aktualnie otwartą a następnie otwiera nową książkę. Jeśli przykładowo słuchamy książki DAISY i następnie w menedżerze plików wybieramy do odtworzenia dokument tekstowy, to wówczas IBAI najpierw wstrzymuje odtwarzanie książki DAISY (z jednoczesnym zapisaniem ostatniej pozycji i utworzonych zakładek), a w następnej kolejności otwiera dokument tekstowy i rozpoczyna jego odtwarzanie. Do odtwarzania ostatniej książki DAISY możemy na poziomie zadań szybko wówczas powrócić naciskając 2.
Należy przy tym dodać, że naciśnięcie ESC (1-3-5-6-7-8), spowoduje przejście do poziomu zadań nie zamyka odtwarzacza książek. Nadal przyciskiem START/STOP (ŚRODKOWY AUDIO) możemy uruchomić i wstrzymać odtwarzanie książki czy muzyki. Umożliwia to na przykład korzystanie z innych funkcji nie przerywając słuchania.
UWAGA: jeśli słuchamy książki DAISY i użyjemy klawisza 2, wówczas IBAI rozpocznie odtwarzanie wcześniej odsłuchiwanej książki DAISY; przy czym ostatnią książką DAISY stanie się ta, która była odtwarzana przed naciśnięciem klawisza 2. Analogicznie jest w przypadku książek audio i dokumentów tekstowych.
W celu otwarcia ostatnio słuchanej książki możemy także posłużyć się jednym z poleceń menu głównego IBAI-a: „Ostatnia książka DAISY”, „Ostatnia książka audio”, „Ostatni dokument”. Jeśli ostatnio odsłuchiwana książka bądź dokument znajduje się na aktualnie dostępnych nośnikach, to IBAI rozpocznie jej odtwarzanie od miejsca, w którym odtwarzanie zostało przerwane. Natomiast w przypadku gdy nie była odtwarzana książka tego typu lub dostęp do niej jest niemożliwy to funkcja nie zostanie wykonana i IBAI powróci do poziomu zadań. Uruchomienie odtwarzania dowolnej książki następuje w menadżerze plików. Po wskazaniu folderu lub pliku z książką należy nacisnąć klawisze 1-3-5-7-8 (ODSTĘP-o) lub ŚRODKOWY AUDIO (START/STOP) dla rozpoczęcia odtwarzania.
UWAGA! Po rozpoczęciu odtwarzania przyciski audio działają zgodnie z opisem, dotyczącym odtwarzacza, który znajdziecie państwo w następnym rozdziale.
11.1. Nawigacja po książce za pomocą przycisków audio
Po uruchomieniu odtwarzania książki, możemy posługiwać się przyciskami audio w celu wykonywania niektórych funkcji. Możemy przy ich pomocy: wstrzymywać i uruchamiać odtwarzanie, regulować głośność, przechodzić do poprzedniej lub następnej frazy, nagłówka, strony. I tak kombinacja przycisków środkowego i górnego zwiększa głośność, kombinacja przycisków DOLNEGO i ŚRODKOWEGO AUDIO zmniejsza głośność. Przycisk ŚRODKOWY AUDIO wstrzymuje i uruchamia ciągłe odtwarzanie.
Przyciski AUDIO pozwalają na szybką nawigację po książce. Za pomocą kombinacji klawisza 8 (prawego) i przycisku ŚRODKOWEGO AUDIO wybieramy zakres przemieszczania się, a kombinacjami przycisków GÓRNEGO i DOLNEGO AUDIO wybieramy wielkość elementu nawigacji. IBAI pozwala na nawigację: rozdziałami, działami, stronami, paragrafami, odstępami czasowymi lub znakowymi czy też po innych elementach określonych przez wydawcę danej książki. Kombinacja klawiszy 8 (prawego) i przycisku ŚRODKOWEGO AUDIO pozwala na zmianę typu elementów nawigacji. Możemy wybierać czy chcemy się przemieszczać po plikach bądź nagłówkach poziomu, elementach tekstowych, odstępach czasowych lub znakowych. Z kolei kombinacja przycisków GÓRNEGO i DOLNEGO AUDIO pozwala na dopasowanie rodzaju elementu nawigacji bądź zmianę jego wartości. Dla nawigacji nagłówkami możemy dopasować odpowiedni jego poziom (odpowiadający rozdziałom, podrozdziałom, itp.). Dostępne elementy tekstowe to: znak, słowo, zdanie, akapit, fraza, strona.
Odstęp czasowy to sposób nawigacji dostępny w trybie audio; kombinacją przycisków GÓRNEGO i DOLNEGO AUDIO możemy wybrać jego wartość z dostępnych: 3 sekundy, 15 sekund, 1 minuta, 3 minuty, 15 minut. Z kolei odstęp znakowy dostępny w trybie tekstowym daje do wyboru następujące wartości: 300, 1000, 3000, 15000 i 60000 znaków.
Za pomocą przycisków GÓRNEGO i DOLNEGO AUDIO możemy przemieszczać się po wybranych fragmentach książki. Naciśnięcie przycisku GÓRNEGO AUDIO spowoduje przejście do następnego elementu, naciśnięcie przycisku DOLNEGO AUDIO spowoduje przejście do początku bieżącego elementu, a jeśli jest naciśnięty w ciągu sekundy po rozpoczęciu jego odtwarzania, to spowoduje przejście do poprzedniego elementu.
Zazwyczaj „Poziom 1” oznacza dział, „Poziom 2” rozdział, „Poziom 3” podrozdział itd. Dostępnych jest tyle poziomów, ile zdefiniowano dla danej książki.
Element „Strona” może nie być określony w książkach DAISY; wówczas przyjmuje się, że w trybie audio średni czas odtwarzania strony to 30 sekund.
„Odstęp czasowy” i „Odstęp znakowy” pozwalają na przechodzenie o zadany, stały odcinek czasu/tekstu. Wartości tych odstępów ustawiane są niezależnie od siebie i zapamiętywane przez odtwarzacz.
Nawigacja słowami i znakami jest możliwa w książkach posiadających wersję tekstową. Po naciśnięciu przycisku DOLNEGO bądź GÓRNEGO AUDIO IBAI przemieszcza się wstecz lub w przód (odpowiednio słowami lub znakami) i wypowiada dane słowo/znak; przy czym sygnalizowane są wielkie litery i wszystkie znaki interpunkcyjne.
Podczas ciągłego odtwarzania w trybie tekstowym książki DAISY bądź w dokumencie tekstowym, pozycja kursora odtwarzania uaktualniana jest na granicy każdego słowa. Użycie przycisków DOLNEGO lub GÓRNEGO AUDIO spowoduje przejście do poprzedniego lub następnego elementu nawigacji względem bieżącej pozycji. Także w trybie tekstowym gdy IBAI nie jest w trybie ciągłego odtwarzania, to użycie przycisku DOLNEGO lub GÓRNEGO AUDIO spowoduje, że pozycja kursora odtwarzania ustawiona zostanie na początek poprzedniego lub następnego elementu oraz wypowiedzenie tego elementu. Przy wstrzymanym odtwarzaniu i ustawionym sposobie nawigacji na: „Poziom”, „Strona”, „Odstęp czasowy” lub „Odstęp znakowy” jednorazowe naciśnięcie przycisku DOLNEGO lub GÓRNEGO AUDIO spowoduje uruchomienie odtwarzania.
11.2. Poziom odtwarzacza
W IBAI-u możemy słuchać książek robiąc jednocześnie inne czynności - np. pisać notatki w edytorze, robić obliczenia w kalkulatorze itp. Po książce możemy wówczas wygodnie nawigować posługując się przyciskami audio. Jeśli jednak w trakcie odtwarzania książki chcemy skorzystać z innych funkcji odtwarzacza, to wtedy za pomocą kombinacji trzech przycisków GÓRNEGO, DOLNEGO I ŚRODKOWEGO AUDIO lub za pomocą kombinacji klawisza 7 (LEWY) i przycisku ŚRODKOWEGO AUDIO, możemy przejść do poziomu odtwarzacza. Dostępne są wówczas dodatkowe funkcje do nawigacji po książce, przeszukiwania oraz funkcje do zarządzania zakładkami. Z poziomu odtwarzacza wychodzimy naciskając ESC (1-3-5-6-7-8). IBAI wstrzymuje wówczas odtwarzanie książki i powraca do miejsca, z którego został otwarty poziom odtwarzacza. Odtwarzanie książki możemy wówczas w każdej chwili wznowić naciskając środkowy przycisk audio. Z poziomu odtwarzacza możemy również wyjść, bez przerywania odsłuchu książki, za pomocą kombinacji trzech przycisków audio.
Najważniejsze funkcje poziomu odtwarzacza zawarte są z menu odtwarzacza. Menu to otwieramy i zamykamy kombinacją klawiszy 6-7. Do wszystkich funkcji mamy dostęp za pomocą odpowiednich klawiszy skrótów. W kolejnych podpunktach omówione są wszystkie funkcje dostępne z poziomu odtwarzacza z podziałem na odpowiednie grupy.
11.3. Zamykanie książki
Zamknięcie otwartej książki powoduje zapisanie bieżącej pozycji kursora odtwarzania oraz aktualnej listy zakładek. Zazwyczaj nie potrzebujemy w IBAI-u zamykać odsłuchiwanych książek. Zamykanie książki odbywa się automatycznie w momencie, gdy otwieramy kolejną książkę, bądź też, gdy wyłączamy IBAI-a. Niekiedy jednak potrzebujemy wprost zamknąć otwartą książkę, co można zrobić wybierając polecenie „Zamknięcie książki” z menu poziomu odtwarzacza lub za pomocą skrótu klawiszowego 1-2-3-4-5-7-8 (ODSTĘP-q). Polecenie to może być przydatne w przypadku, gdy otwarta książka znajduje się na zewnętrznym nośniku, który chcemy odłączyć. Wybranie tego polecenia powoduje zapisanie bieżącej pozycji kursora odtwarzania wraz z listą wszystkich zakładek, zamknięcie wszystkich plików i wyjście z poziomu odtwarzacza.
11.4. Zmiana trybu odtwarzania
Polecenie „Zmiana trybu odtwarzania” ma zastosowanie dla książek DAISY zawierających pliki tekstowe i przełącza między trybami „Nagrania audio” i „Zawartość tekstowa”. Polecenie to uruchamiamy bądź to z menu Poziomu odtwarzacza lub za pomocą litery „t (2-3-4-5)”.
11.5. Zmiana parametrów odtwarzania
Dla każdego z obu trybów (audio i tekstowego) IBAI pozwala na zmianę parametrów odtwarzania. Parametry odtwarzania ustawiane są niezależnie dla obu tych trybów. Zmiany omówionych parametrów dokonujemy analogicznie, jak zmiany parametrów głosu np. w dokumencie. I tak:
- „Zmniejsz głośność”: klawisze 1-DOLNY AUDIO,
- „Zwiększ głośność”: klawisze 1-GÓRNY AUDIO,
- „Zmniejsz prędkość”: klawisze 2-DOLNY AUDIO,
- „Zwiększ prędkość”: klawisze 2-GÓRNY AUDIO.
Ponadto dla tekstowego trybu odczytu mamy:
- „Zmniejsz wysokość”: klawisze 3-DOLNY AUDIO,
- „Zwiększ wysokość”: klawisze 3-GÓRNY AUDIO,
- „Zmień poziom interpunkcji”: klawisze 1-2-3-4-8 (PRAWY-p),
- „Zmień sygnalizację dużych liter”: klawisze 1-2-4-5-6-8.
Parametry odtwarzania są automatycznie zapisywane przy wyłączaniu IBAI-a.
11.6. Informacja o elementach nawigacji
Uruchomienie polecenia „Informacja o elementach nawigacji” kombinacja klawiszy 2-4-8 (PRAWY-i) powoduje wypowiedzenie przez IBAI-a kolejnych informacji związanych z odtwarzanymi elementami dla odsłuchiwanej książki.
W przypadku książki DAISY będą to kolejno informacje: ustawiony poziom nagłówka dla nawigacji, maksymalny poziom nagłówka dostępny w książce, numer bieżącego nagłówka i liczba wszystkich nagłówków w książce, numer bieżącej strony i liczba wszystkich stron, numer bieżącej frazy i liczba fraz. Przykładowo możemy usłyszeć:
„ustawiony poziom 1; maksymalny poziom 3; 2 z 20 nagłówków; 1 z 98 stron; 2 z 6 fraz”
(przy czym „poziom” jest pomijany, gdy maksymalny poziom = 0; pomijany jest również numer bieżącego nagłówka, strony i/lub frazy - gdy (odpowiednio) liczba nagłówków, stron lub fraz równy 0).
W przypadku książki audio usłyszymy numer bieżącego pliku audio, jego nazwę, bieżący czas pliku, całkowity czas trwania pliku audio i czas pozostały do końca pliku.
W przypadku dokumentu tekstowego będą to kolejno informacje o: nazwie pliku, bieżącej pozycji kursora odtwarzania i rozmiarze dokumentu. Przykładowo możemy usłyszeć:
„Ogniem i mieczem; bieżąca pozycja: 1234; rozmiar dokumentu: 432123”.
11.7. Informacja o czasie
Uruchomienie polecenia „Informacja o czasie" kombinacja klawiszy 1-4-8 (PRAWY-c) powoduje wypowiedzenie przez IBAI-a kolejnych informacji o czasie odsłuchiwanej książki: procentowa wartość dla bieżącego czasu, bieżący czas, całkowity czas trwania książki i czas pozostały do końca książki.
Przykładowo możemy usłyszeć:
„30 procent; bieżący czas: 1 godzina, 5 minut, 3 sekund; całkowity czas: 3 godzin, 5 minut, 3 sekund; pozostały czas: 2 godzin”
W przypadku dokumentu tekstowego podawane wartości szacowane są na podstawie rozmiaru dokumentu, bieżącej pozycji kursora odtwarzania i ustawionej prędkości mowy.
11.8. Zapamiętywanie i powracanie do poprzedniej pozycji kursora odtwarzania
Polecenie „Zapamiętanie pozycji” 1-2-3-4 (p) pozwala na zapamiętanie bieżącej pozycji kursora odtwarzania. Zapamiętanie pozycji sygnalizowane jest krótkim sygnałem dźwiękowym. Bieżąca pozycja kursora odtwarzania jest zawsze zapamiętywana przed każdym skokiem czasowym lub procentowym, przeskokiem do wskazanej zakładki oraz przeskokiem do znalezionego tekstu.
Z kolei polecenie „Powrót do poprzedniej pozycji” 1-3-8 (PRAWY-k) pozwala na powrót do zapamiętanej pozycji kursora odtwarzania.
11.9. Przeskok do zadanego czasu
Polecenie „Skok do czasu” 1-4-7 (LEWY-c) pozwala na przejście do dowolnego momentu czasowego w odsłuchiwanej książce. Po wypowiedzeniu przez IBAI-a „Podaj liczbę godzin i minut” wprowadzamy liczbę określającą czas. Dwie ostatnie cyfry oznaczają liczbę minut, a pozostałe cyfry liczbę godzin. Przykładowo wprowadzenie trzech cyfr 123 oznacza przejście o 1 godzinę i 23 minuty. Czas przeskoku zatwierdzamy ODSTĘPEM (7-8). IBAI zapamiętuje bieżącą pozycję i przenosi nas do nowej pozycji wypowiadając nowy, bieżący czas (lub „Koniec książki”, jeśli dociera do jej końca). Czas przeskoku możemy też zatwierdzić przyciskiem ŚRODKOWYM AUDIO - co powoduje jednoczesne rozpoczęcie odtwarzania (jeśli odtwarzanie było wstrzymane). Jeśli wprowadzony czas przekracza czas całkowity książki, to IBAI wypowiada „Nieprawidłowy czas: x; Całkowity czas: y”, gdzie „x” to wprowadzony czas, zaś „y” to całkowity czas trwania książki. Aby zrezygnować podczas wpisywania godzin i minut (i pozostać na dotychczasowej pozycji kursora odtwarzania) możemy użyć ESC (1-3-5-6-7-8).
UWAGA: Należy pamiętać, że IBAI dla książek DAISY zwykle będzie przenosił nas do początku akapitu zawierającego wskazane miejsce - dlatego też nowa, bieżąca pozycja czasowa może przyjąć nieco inną wartość.
11.10. Przeskok do zadanej, procentowej pozycji
Polecenie „Skok do procentu” 1-2-3-4-7 (LEWY-p), to inny sposób na przemieszczanie się do pożądanego miejsca w odtwarzanej książce. Po wypowiedzeniu przez IBAI-a „Podaj procentową wartość pozycji” wpisujemy w procentach (0-100) pozycję w książce, do której chcemy się przenieść. Naciśnięcie ODSTĘPU (7-8) spowoduje zatwierdzenie wprowadzonej liczby. IBAI zapamiętuje bieżącą pozycję (dla możliwości powrotu do poprzedniej pozycji kursora odtwarzania) i przenosi nas do nowej pozycji wypowiadając nowy, bieżący czas (lub „Koniec książki”, jeśli dociera do jej końca). Czas przeskoku możemy też zatwierdzić przyciskiem ŚRODKOWYM AUDIO - co spowoduje jednoczesne rozpoczęcie odtwarzania (jeśli odtwarzanie było wstrzymane). Jeśli wprowadzona wartość procentowa jest nieprawidłowa, to IBAI wówczas wypowiada „Błędna wartość”. Aby zrezygnować podczas wpisywania procentu (i pozostać na dotychczasowej pozycji kursora odtwarzania) możemy użyć ESC (1-3-5-6-7-8).
11.11. Wstrzymywanie i wznawianie odtwarzania
Polecenie „Wstrzymanie lub wznowienie” (Przycisk ŚRODKOWY AUDIO lub ODSTĘP (7-8) pozwala na wstrzymywanie lub wznawianie odtwarzania ciągłego.
11.12. Nawigacja wybranym sposobem
Funkcje przemieszczania do poprzedniego i następnego elementu wybranego sposobu nawigacji dostępne są z menu poziomu odtwarzacza lub za pomocą przycisków audio. Kombinacja przycisku audio i klawisza klawiatury głównej pozawala na zmianę trybu nawigacji lub przejście do poziomu odtwarzacza.
- „Zmiana typu nawigacji”; Kombinacja klawiszy prawego i przycisku ŚRODKOWEGO AUDIO – cyklicznie zmienia typ elementów nawigacji po książce - pomiędzy: pliki bądź nagłówki poziomu, elementy tekstowe, odstępy czasowe lub znakowe,
- „Zmiana wartości typu nawigacji”; kombinacja przycisków GÓRNEGO i DOLNEGO AUDIO - cyklicznie zmienia wartość dla wybranego typu nawigacji bądź dopasowuje jego rodzaj: dla nagłówka poziomu pozwala na ustawienie poziomu nagłówków (rozważanych w nawigacji), dla elementu tekstowego ustala jego rodzaj, dla odstępu czasowego lub znakowego – wartość odpowiedniego odstępu,
- „Poprzedni element”; (przycisk DOLNY AUDIO) - przejście do początku bieżącego elementu; lub jeśli naciśnięty ponownie w ciągu sekundy powoduje przejście do poprzedniego elementu wybranego sposobu nawigacji,
- „Następny element"; (przycisk GÓRNY AUDIO) powoduje przejście do następnego elementu wybranego sposobu nawigacji.
11.13. Nawigacja po poziomach i nagłówkach
Na poziomie odtwarzacza dostępne są zaawansowane funkcje nawigacji po nagłówkach. W przypadku książki DAISY nagłówki zdefiniowane są podczas jej tworzenia. Nagłówki poziomu odpowiadają strukturze logicznej książki (zwykle ujmowana jest ona w spisie treści). Najwyższy poziom nagłówków to 1; poziom ten zwykle w książkach odpowiada rozdziałom. Niższe poziomy nagłówków (2, 3 itp.) w książkach odpowiadają zwykle podrozdziałom. Przy otwieraniu książki DAISY IBAI domyślnie ustawia poziom na najniższy - dzięki temu polecenia poszukiwania poprzedniego lub następnego nagłówka poziomu nawigują po wszystkich poziomach struktury logicznej książki.
Oto następujące funkcje nawigacji po poziomach i nagłówkach:
- „Podwyższenie poziomu nagłówka”: 2-3 - powoduje zmniejszanie wartości liczbowej poziomu, tj. przechodzenie z pod podrozdziału do podrozdziału, z podrozdziału do rozdziału itp.,
- „Obniżenie poziomu nagłówka”: 5-6 - powoduje zwiększanie wartości liczbowej poziomu, tj. przechodzenie z rozdziału do podrozdziału, z podrozdziału do pod podrozdziału itp.
UWAGA: Informacja o aktualnie ustawionym poziomie wypowiadana jest po wywołaniu polecenia „Informacja o elementach nawigacji”.
- „Poprzedni nagłówek poziomu”: 3 - przejście do poprzedniego nagłówka ustawionego poziomu (lub do poprzedniego pliku w książkach audio),
- „Następny nagłówek poziomu”: 6 - przejście do następnego nagłówka ustawionego poziomu (lub do następnego pliku w książkach audio),
- „Bieżący nagłówek”: 3-6 - przejście do początku bieżącego nagłówka dowolnego typu (lub do początku bieżącego pliku w książkach audio),
- „Poprzedni nagłówek”: 3-4 - przejście do poprzedniego nagłówka dowolnego typu (lub do poprzedniego pliku w książkach audio),
- „Następny nagłówek”: 1-6 - przejście do następnego nagłówka dowolnego typu (lub do następnego pliku w książkach audio).
UWAGA: Przy przemieszczaniu się do poprzedniego lub następnego nagłówka poziomu IBAI informuje o zmianie poziomu wypowiadając „Poziom x”, gdzie „x” to numer zmienionego poziomu nagłówka.
- „Pierwszy nagłówek”: 2-3-7 - przejście do pierwszego nagłówka (lub pierwszego pliku w książkach audio),
- „Ostatni nagłówek”: 5-6-8 - przejście do ostatniego nagłówka (lub ostatniego pliku w książkach audio),
- „Informacja o nagłówku”: 3-6-7-8 - IBAI wypowiada informację opisującą bieżący nagłówek: jego numer porządkowy w książce oraz wartość poziomu (lub informację, że nagłówek poziomu nieokreślonego); przykładowo możemy usłyszeć: „Numer nagłówka 3 poziomu 2”; w następnej kolejności nagłówek jest odgrywany. W przypadku książki audio IBAI wypowiada numer aktualnie odtwarzanego pliku i jego nazwę.
11.14. Przeskok do nagłówka o zadanym numerze porządkowym
Polecenie „Skok do nagłówka” 1-3-4-5-7 pozwala na przeskok do nagłówka o zadanym numerze porządkowym w odtwarzanej książce (licząc od jej początku). Po wybraniu tej funkcji i wypowiedzeniu przez IBAI-a „Podaj numer porządkowy nagłówka od 1 do x (gdzie x to liczba wszystkich nagłówków w książce)” wpisujemy numer nagłówka, do którego chcemy się przenieść. Naciśnięcie ODSTĘPU (7-8) spowoduje zatwierdzenie wprowadzonej liczby. IBAI zapamiętuje bieżącą pozycję (dla funkcji powrotu do poprzedniej pozycji) i ustawia kursor odtwarzania na nagłówek o podanym numerze porządkowym. Wprowadzony numer nagłówka możemy też zatwierdzić środkowym przyciskiem audio - co powoduje jednoczesne rozpoczęcie odtwarzania (jeśli odtwarzanie było wstrzymane). Jeśli podany numer porządkowy nagłówka przekracza liczbę wszystkich nagłówków w książce, to IBAI wypowiada „Błędna wartość”. Aby zrezygnować podczas wpisywania numeru (i pozostać na dotychczasowej pozycji kursora odtwarzania) możemy użyć ESC (1-3-5-6-7-8).
Funkcja ta może być przydatna przy książkach, które nie mają znaczników strony. Przykładowo można przeskoczyć bezpośrednio do strony idąc do jej nagłówka zamiast podążać strona za stroną.
UWAGA: W przypadku książek audio nagłówki odpowiadają plikom; jest więc tyle nagłówków, ile plików w książce.
11.15. Nawigacja po stronach
Na poziomie odtwarzacza dostępne są wygodne funkcje do nawigacji po stronach w odsłuchiwanej książce:
- „Poprzednia strona”: 3-7-8 - przejście do poprzedniej strony,
- „Następna strona”: 6-7-8 - przejście do następnej strony.
11.16. Przeskok do strony o zadanym numerze porządkowym
Polecenie „Skok do strony” 2-3-4-7 pozwala na przeskok do strony o zadanym numerze porządkowym w odtwarzanej książce. Po wybraniu tej funkcji i wypowiedzeniu przez IBAI-a „Podaj numer porządkowy strony od 1 do x” (gdzie x to liczba wszystkich stron w książce) wpisujemy numer strony, do której chcemy się przenieść. Naciśnięcie ODSTĘPU (7-8) spowoduje zatwierdzenie wprowadzonej liczby. IBAI zapamiętuje bieżącą pozycję (dla funkcji powrotu do poprzedniej pozycji) i ustawia nową pozycję kursora odtwarzania na początek strony o podanym numerze porządkowym. Wprowadzony numer strony możemy też zatwierdzić przyciskiem ŚRODKOWYM AUDIO - co spowoduje jednoczesne rozpoczęcie odtwarzania (jeśli odtwarzanie było wstrzymane). Jeśli podany numer przekracza liczbę wszystkich stron w książce, to IBAI wypowie „Błędna wartość". Aby zrezygnować podczas wpisywania numeru (i pozostać na dotychczasowej pozycji kursora odtwarzania) możemy użyć ESC (1-3-5-6-7-8).
UWAGA: Podawany numer to numer porządkowy strony w książce, który może nie zgadzać się z faktycznym numerem na stronie w wersji brajlowskiej lub czarno-drukowej.
11.17. Nawigacja po akapitach lub frazach
Poziom odtwarzacza pozwala na wygodną nawigację po akapitach w odsłuchiwanej książce. W przypadku książki DAISY indeksacja po akapitach definiowana jest podczas jej tworzenia i równoznaczna jest z nawigacją po frazach. W dokumentach tekstowych przyjęto, że akapity rozdzielone są dwu-znakiem zmiany wiersza i powrotu karetki. W książkach audio przyjmuje się, że średni czas odtwarzania akapitu to 10 sekund. Oto następujące funkcje związane z nawigacją po akapitach/frazach:
- „Początek książki”: 1-2-3 - przejście na początek książki (do pierwszego akapitu/frazy),
- „Koniec książki”: 4-5-6-7-8 - przejście na koniec książki (do ostatniego akapitu/frazy),
- „Poprzedni akapit”: 2-7 - przejście do poprzedniego akapitu/frazy,
- „Następny akapit”: 5-8 - przejście do następnego akapitu/frazy,
- „Pięć akapitów wstecz”: 1-2 - przejście o 5 akapitów/fraz wstecz,
- „Pięć akapitów w przód”: 4-5 - przejście o 5 akapitów/fraz w przód.
11.18. Nawigacja po zdaniach
Do dyspozycji mamy funkcje, które pozwalają na nawigację po zdaniach. Dla trybu tekstowego zdanie definiowane jest, jako fragment tekstu zakończony jednym ze znaków końca zdania. Dla trybu audio przyjmuje się, że średni czas odtwarzania zdania to 5 sekund. Oto funkcje związane z nawigacją po zdaniach:
- „Poprzednie zdanie”: 2-7-8 - przejście do poprzedniego zdania,
- „Następne zdanie”: 5-7-8 - przejście do następnego zdania,
- „Pięć zdań wstecz”: 2 - przejście o 5 zdań wstecz,
- „Pięć zdań wprzód”: 5 - przejście o 5 zdań wprzód.
11.19. Nawigacja po słowach i znakach
Do dyspozycji mamy funkcje, które pozwalają na nawigację po słowach i znakach. Dla trybu audio przyjmuje się, że średni czas odtwarzania słowa to 3 sekundy, zaś czas odtwarzania znaku to jedna sekunda:
- „Poprzednie słowo”: 1-7-8,
- „Następne słowo”: 4-7-8,
- „Poprzedni znak”: 7,
- „Następny znak”: 8.
UWAGA: Podczas wypowiadania słowa lub znaku w trybie tekstowym DAISY sygnalizowane są wielkie litery i wszystkie znaki interpunkcyjne. Jeśli uruchomione jest ciągłe odtwarzanie, to wywołanie jednego z powyższych poleceń jednocześnie powoduje wstrzymanie ciągłego odtwarzania do odtwarzania można wówczas powrócić naciskając ODSTĘP (7-8) lub przycisk ŚRODKOWY AUDIO.
11.20. Przechodzenie po odstępach czasowych lub znakowych
Poziom odtwarzacza posiada wygodne funkcje do przemieszczania się po książce za pomocą odstępów czasowych lub znakowych. Funkcje przechodzenia po odstępach czasowych występują w trybie audio; z kolei funkcje przechodzenia po odstępach znakowych występują w trybie tekstowym. Przyjmuje się, że 1000 znaków odtwarzania w trybie tekstowym w przybliżeniu odpowiada jednej minucie odtwarzania w trybie audio. Funkcje zmniejszania i zwiększania wartości czasowych pozwalają na ustawienie: 3 sekundy, 15 sekund, jedna minuta, 3 minuty, 15 minut – dla elementów czasowych; oraz: 300, 1000, 3000, 15000, 60000 znaków – dla odstępów znakowych.
Do dyspozycji mamy następujące funkcje związane z przewijaniem:
- „Zmniejszenie odstępu przewijania”: 1-7 (LEWY-a) pozwala na zmniejszenie odstępu czasowego lub znakowego,
- „Zwiększenie odstępu przewijania”: 4-8 - pozwala na zwiększenie odstępu czasowego lub znakowego,
- „Przewinięcie wstecz”: 1 - przewija wstecz o ustawiony odstęp czasowy lub znakowy,
- „Przewinięcie w przód”: 4 - przewija w przód o ustawiony odstęp czasowy lub znakowy.
UWAGA: Aktualne wartości odstępów czasowego i znakowego są automatycznie zapisywane przy wyłączaniu IBAI-a.
11.21. Wyszukiwanie fragmentu tekstu w książce
Poziom odtwarzacza udostępnia funkcje wyszukiwania zadanego fragmentu tekstu. Funkcje te dotyczą dokumentów tekstowych oraz książek DAISY, dla których dołączono pliki tekstowe. Książki DAISY, które nie posiadają plików tekstowych, nie mogą być przeszukiwane; nie można również przeszukiwać książek audio.
Aby wyszukać w książce jakiś zadany fragment tekstu (słowo bądź frazę) należy skorzystać z polecenia „Wyszukanie tekstu” 2-3-4-7-8. Po wywołaniu tego polecenia (w trybie tekstowym) usłyszymy „Wpisz fragment do wyszukania” (lub „Zmodyfikuj fragment do wyszukania”) jednocześnie IBAI zapamiętuje bieżącą pozycję kursora odtwarzania (dla możliwości powrotu do poprzedniej pozycji po naciśnięciu ESC). Po wpisaniu (lub zmodyfikowaniu wcześniej wprowadzonego) tekstu wyszukiwanie rozpoczynamy naciskając ENTER (1-5-7-8) lub przycisk ŚRODKOWY AUDIO. IBAI rozpoczyna przeszukiwanie dokumentu od bieżącej pozycji kursora odtwarzania w przód książki. Gdy dany fragment zostaje odnaleziony, to IBAI wypowiada procentową wartość pozycji oraz frazę ze znalezionym fragmentem tekstu. W przypadku, gdy fragment tekstu nie zostaje odnaleziony, to usłyszymy „Nie znaleziono”. W obu sytuacjach IBAI przenosi nas w tryb nawigacji wyszukiwania. Mamy wówczas do dyspozycji następujące polecenia:
- „Wyszukiwanie wstecz”: 7 – szuka zadanego fragmentu tekstu wstecz od bieżącej pozycji (bez uwzględniania wielkości liter),
- „Wyszukiwanie w przód”: 8 – szuka zadanego fragmentu tekstu w przód od bieżącej pozycji (bez uwzględniania wielkości liter),
- „Dokładne wyszukiwanie wstecz”: 3 – szuka zadanego fragmentu tekstu wstecz od bieżącej pozycji (z uwzględnianiem wielkości liter),
- „Dokładne wyszukiwanie w przód”: 6 – szuka zadanego fragmentu tekstu w przód od bieżącej pozycji (z uwzględnianiem wielkości liter),
- „Powtórzenie znalezionej frazy”: 7-8 – powtarza frazę z ostatnio-znalezionym fragmentem tekstu,
- „Zmodyfikowanie wyszukiwanego tekstu”: 2-3-4-7-8 – przechodzi do edycji fragmentu tekstu do wyszukiwania.
Podczas nawigacji wstecz lub w przód w trybie wyszukiwania IBAI za każdym razem wypowiada procentową wartość pozycji w książce oraz frazę ze znalezionym fragmentem tekstu. Z trybu tego możemy wyjść na dwa sposoby: albo po naciśnięciu ENTER (1-5-7-8) IBAI wówczas przesuwa kursor odtwarzania na nową pozycję, od której rozpoczyna ciągłe odtwarzanie albo po naciśnięciu ESC (1-3-5-6-7-8) dzięki czemu możemy powrócić do pozycji w książce, która została zapamiętana w momencie rozpoczęcia wyszukiwania.
Aby ponowić wyszukiwanie uprzednio wprowadzonego tekstu możemy posłużyć się poleceniem „Ponowienie wyszukiwania” 2-3-4-8, które przenosi nas do trybu wyszukiwania.
11.22. Unikalne zakładki IBAI-a
Podczas czytania beletrystyki zakładki stosowane są raczej rzadko i właściwie wystarcza tylko powrót do miejsca, w którym skończyliśmy czytanie aby rozpocząć od niego ponowną lekturę. Inaczej ma się sprawa, jeśli czytamy podręcznik lub opracowanie, które będzie nam służyć do nauki lub posłuży do dalszej pracy. W tym przypadku rola zakładek jest bardzo duża, bo pozwalają one nie tylko na powrót do interesującego miejsca w tekście, ale również na wiele więcej. Z tego właśnie powodu zakładki w IBAI-u są bardzo rozbudowane. Posiadają funkcje niedostępne w innych odtwarzaczach książek a niezwykle wygodne przy nauce czy sporządzaniu konspektów. I tak oprócz zapamiętanego miejsca w książce zakładkom IBAI-a mogą być przypisane zarówno notatki tekstowe (stanowiące komentarze do treści) jak i nagrania głosowe czy zaznaczenia fragmentów tekstu. Podczas pracy nad książką możemy więc robić konspekt powiązany z treścią książki jak i dzięki zaznaczeniom odsłuchiwać tylko te fragmenty, które chcemy sobie utrwalić w procesie nauki czy też powrócić do nich z innych powodów.
Zakładki pozwalają szybko i łatwo powrócić w dane miejsce. W jednej książce można umieścić bardzo dużą ilość zakładek. Tak jak już wspomniano oprócz wstawiania, kasowania oraz przechodzenia po zakładkach możliwe jest: przypisywanie im etykiet, notek tekstowych i głosowych oraz zaznaczeń. Powiązane z zakładką zaznaczenie służy dla określania początku i końca fragmentu do późniejszego odtworzenia. Zaznaczony fragment może być odtwarzane jednokrotnie lub cyklicznie. Umieszczanie zaznaczeń to świetny sposób na studiowanie ważnych ustępów w książce oraz ich nauki na pamięć. Zakładce oprócz zaznaczenia można nadać dowolną etykietę, po której zakładka może być odnajdywana w książce. Do zakładki można także dołączyć krótką notkę tekstową bądź głosową, która będzie stanowić komentarz do tego miejsca książki. Informacje dotyczące zakładek mogą być selektywnie odsłuchiwane. Dzięki temu można łatwo odczytywać zaznaczone ustępy lub komentarze przypisane fragmentom książki.
Funkcje do zarządzania zakładkami i ich wyszukiwania, jakie przedstawiamy w kolejnych punktach, dostępne są z poziomu odtwarzacza, czyli po równoczesnym naciśnięciu trzech przycisków audio lub klawiszy lewego wraz ze środkowym przyciskiem audio.
11.22.1. Wstawianie zakładki
Polecenie „Wstawienie zakładki” 2-4-5-6 pozwala na wstawienie zakładki w bieżącej pozycji kursora odtwarzania. Gdy książka jest odtwarzana, to w momencie wstawiania zakładki IBAI wydaje krótki sygnał dźwiękowy z kolei gdy odtwarzanie jest wstrzymane, to IBAI wypowiada komunikat „Wstawiono zakładkę".
UWAGA: Podczas nawigacji po zakładkach (i przy okazji użycia funkcji dla ich zarządzania) zakładki, którym nie została przypisana etykieta, identyfikowane są poprzez ich numer porządkowy.
11.22.2. Wstawianie zakładki z etykietą
Polecenie „Wstawienie zakładki z etykietą” 2-4-5-6-7-8 (ODSTĘP-w) pozwala na wstawienie zakładki dla bieżącej pozycji kursora odtwarzania wraz z jednoczesnym określeniem jej etykiety. Po wywołaniu polecenia IBAI wypowiada komunikat „Wpisz etykietę zakładki” po czym wpisujemy krótką etykietę i naciskamy ENTER (7-8), aby ją zakończyć. Wstawienie zakładki IBAI potwierdza komunikatem „Wstawiono zakładkę” plus wprowadzona etykieta. IBAI następnie kontynuuje odtwarzanie, gdy przed wywołaniem funkcji wstawiania zakładki znajdował się w trybie ciągłego odtwarzania.
11.22.3. Ustawianie końca zaznaczenia
Polecenie „Ustawienie końca zaznaczenia” 1-3-7 pozwala na określenie końca zaznaczenia dla najbliższej zakładki znajdującej się przed bieżącą pozycją kursora odtwarzania. Po wstawieniu zakładki przesuwamy się do miejsca w książce, w którym chcemy zakończyć zaznaczenie. Wciskamy wówczas 1-3-7, co powoduje ustawienie końca zaznaczenia. Tym samym zakładce zostaje przyporządkowane zaznaczenie. Każdej zakładce można przyporządkować tylko jeden zaznaczony fragment książki, który rozpoczyna się w miejscu wstawienia zakładki a kończy w miejscu wstawienia końca zaznaczenia.
11.22.4. Ustawianie notki tekstowej
Polecenie „Ustawienie notki tekstowej” 2-4-5-6-7 (LEWY-w) pozwala na ustawienie notki tekstowej dla najbliższej zakładki znajdującej się przed bieżącą pozycją kursora odtwarzania. Po usłyszeniu komunikatu „Wpisz notkę dla zakładki” (lub „Wpisz notkę dla zaznaczenia”) wpisujemy krótką notatkę tekstową i naciskamy ENTER (7-8). Następnie IBAI wypowiada wprowadzoną notkę oraz kontynuuje odtwarzanie (jeśli polecenia użyliśmy w trakcie odtwarzania książki).
11.22.5. Ustawianie notki głosowej
Polecenie „Ustawienie notki głosowej” 2-4-5-6-8 (PRAWY-w) pozwala na ustawienie notki głosowej dla najbliższej zakładki znajdującej się przed bieżącą pozycją kursora odtwarzania. Po usłyszeniu komunikatu „Nagraj notkę dla zakładki” (lub „Nagraj notkę dla zaznaczenia”) zakończonym krótkim sygnałem dźwiękowym wypowiadamy wiadomość (max 1 minuta). W trakcie nagrywania środkowy przycisk audio może być użyty dla wstrzymywania/wznawiania nagrywania. Aby zakończyć notkę głosową naciskamy dowolny klawisz. Powiązane z zakładkami nagrania zapisywane są w pod folderze „Zakładki”, który automatycznie tworzony jest w folderze z aktualnie odtwarzaną książką. Nagrane pliki łączone są z zakładkami.
11.22.6. Edycja zakładki
Polecenie „Edycja zakładki” 1-5 pozwala na edycję najbliższej zakładki znajdującej się przed bieżącą pozycją kursora odtwarzania. Funkcja Ta pozwala na zmodyfikowanie lub wstawienie kolejno: etykiety, notki oraz nagrania. W pierwszym kroku słyszymy „Wpisz etykietę” lub „Zmodyfikuj etykietę”, w następnym słyszymy "Wpisz notkę” lub „Zmodyfikuj notkę”. Na koniec IBAI zapyta czy chcemy wstawić lub zmodyfikować nagranie dla zakładki.
11.22.7. Usuwanie elementów zakładki
Elementy zakładek mogą być usuwane za pomocą polecenia „Usuwanie elementów zakładki” (usuwać możemy tylko elementy nie zamaskowane przez filtr zakładek). Gdy jesteśmy na poziomie odtwarzacza naciskając BACKSPACE (1-2-3-4-5-6-7) zostaniemy zapytani czy ma być usunięty pierwszy z elementów zakładki, która znajduje się przed bieżącą pozycją kursora. Po usunięciu lub rezygnacji z usunięcia tego elementu zostaniemy zapytani czy usuwać następny element. Usunięcie następuje po naciśnięciu „t (2-3-4-5)” - jeśli naciśniemy dowolny inny znak operacja zostanie anulowana.
11.22.8. Usuwanie zakładki przed bieżącą pozycją
Polecenie „Usunięcie zakładki” DEL (1-4-5-7-8) pozwala na usunięcie zakładki znajdującej się przed bieżącą pozycją kursora odtwarzania. Jeśli zakładka zostaje odnaleziona, to IBAI pyta „Czy usunąć zakładkę” (lub „Czy usunąć zaznaczenie”) po potwierdzeniu „t (2-3-4-5)” IBAI usuwa ją i wypowiada komunikat „Usunięto zakładkę” (lub „Usunięto zaznaczenie”); w jeśli operacja usuwania nie powiodła się z powodu braku zakładki wypowiadany jest komunikat „Nie ma zakładki przed bieżącą pozycją”.
11.22.9. Włączanie i wyłączanie sygnalizacji zakładek
Gdy czytamy książkę możemy włączyć lub wyłączyć sygnalizację zakładek. Służy do tego polecenie „Zmień sygnalizację zakładek” 1-3-5-6-8 (PRAWY-z). Przy włączonej sygnalizacji zakładek IBAI anonsuje zakładkę lub zaznaczenie za każdym razem, gdy podczas odtwarzania dociera do pozycji w książce, w której wstawiona jest zakładka lub zaznaczenie; także wówczas, gdy dociera do pozycji, gdzie ustawiony jest koniec zaznaczenia. Sygnalizacja zakładki lub zaznaczenia rozpoczyna się od krótkiego sygnału dźwiękowego (dla zakładki i końca zaznaczenia sygnał ten jest różny), po którym IBAI wypowiada etykietę zakładki oraz jej numer porządkowy. Aby odsłuchać pełnej informacji o ostatnio-zasygnalizowanej zakładce w tym informację o pozycji czasowej oraz notkę tekstową i głosową należy użyć polecenia „Odegranie zakładki” 1-3-5-6-7 (LEWY-z).
Sygnalizacja zakładek jest domyślnie wyłączona.
UWAGA: Przy włączonej sygnalizacji zakładek IBAI sygnalizuje zakładki także wówczas, gdy ich pozycje są omijane podczas przemieszczania się po tekście - tj. podczas używania poleceń nawigacji po: stronach, akapitach, zdaniach, słowach i znakach. Każda zakładka sygnalizowana jest osobno (w kolejności jej występowania w książce).
11.22.10. Odczytywanie informacji o zakładce
Polecenie „Odegranie zakładki” 1-3-5-6-7 (LEWY-z) powoduje wypowiedzenie przez IBAI-a informacji o ostatnio zasygnalizowanej lub o ostatnio odnalezionej zakładce (tj. najbliższej zakładce względem bieżącej pozycji kursora odtwarzania). IBAI wypowiada: numer porządkowy zakładki i ilość wszystkich zakładek w książce, podaje informację o ewentualnym zaznaczeniu wraz z etykietą, pozycję (czasową) w książce, pozycję końca zaznaczenia. Na koniec odczytywana jest notka tekstowa i odgrywana notka głosowa. Wypowiadanie informacji o zakładce można przerwać (w dowolnej chwili) ODSTĘPEM (7-8) wówczas IBAI wróci do odtwarzania książki.
UWAGA: Podczas odtwarzania notki głosowej można nacisnąć klawisz 7 (LEWY) by powtórzyć nagraną notkę głosową lub nacisnąć klawisz 8 (PRAWY) by opuścić ją i kontynuować odtwarzanie książki.
11.22.11. Nawigacja po zakładkach
Możliwe są dwa sposoby nawigowania po zakładkach. Pierwszy to odnajdywanie kolejnych zakładek w książce, a drugi to przeglądanie listy zakładek. Pierwszy z tych sposobów pozwala na przechodzenie do poprzedniej i następnej zakładki klawiszami skrótów a drugi to chodzenie po liście zakładek.
- „Poprzednia zakładka”: 1-2-3 - rozpoczyna poszukiwanie poprzedniej zakładki wstecz względem bieżącej pozycji kursora odtwarzania; przy czym za poprzednią zakładkę uznaje się taką, która jest dalej niż 3 sekundy od bieżącej pozycji kursora odtwarzania; przy poszukiwaniu zakładki nie jest uwzględniana filtracja, natomiast uwzględniane są zaznaczone grupy tematyczne zakładek,
- „Następna zakładka”: 4-5-6 - rozpoczyna poszukiwanie następnej zakładki w przód względem bieżącej pozycji kursora odtwarzania; przy poszukiwaniu zakładki nie jest uwzględniana filtracja, natomiast uwzględniane są zaznaczone grupy tematyczne zakładek.
Jeśli poprzednia lub następna zakładka zostaje znaleziona, to IBAI, po jej zasygnalizowaniu (tj. wypowiedzeniu jej etykiety wraz z numerem porządkowym), ustawia kursor odtwarzania na pozycję znalezionej zakładki – i od tego miejsca IBAI rozpoczyna odtwarzanie. Aby odsłuchać pełną informację o nowo znalezionej zakładce, należy skorzystać z polecenia „Odegranie zakładki” 1-3-5-6-7 (LEWY-z). Gdy poprzednia lub następna zakładka nie zostanie odnaleziona, IBAI wypowiada odpowiedni komunikat, pozostawiając bieżącą pozycję odtwarzania bez zmian.
Na poziomie odtwarzacza dostępne są również funkcje, które pozwalają nawigować tylko po zakładkach posiadających określone przez użytkownika elementy. I tak, możemy przeglądać zakładki, którym nadaliśmy etykiety, notki tekstowe, głosowe lub zaznaczenia omijając te, które nie są dla nas interesujące. Ustawienia takiego filtru przeprowadzamy na liście zakładek. Sposób zmiany tych ustawień jest opisany w dalszej części podręcznika. Rozdział „Filtr zakładek”.
- „Poprzednia filtrowana zakładka”: 1-2-3-8 - rozpoczyna poszukiwanie poprzedniej zakładki, spełniającej warunki filtracji. Po odnalezieniu zakładki IBAI wypowiada powiązane z nią informacje zgodnie z ustawieniami filtru,
- „Następna filtrowana zakładka”: 4-5-6-8 - rozpoczyna poszukiwanie następnej zakładki, spełniającej warunki filtracji. Po odnalezieniu zakładki IBAI wypowiada powiązane z nią informacje zgodnie z ustawieniem filtru.
W tym przypadku wszystkie zakładki, które nie posiadają informacji określonej filtrem, będą pomijane.
11.22.12. Przeskok do zakładki o zadanym numerze porządkowym
Polecenie „Skok do zakładki” 1-2-7 (LEWY-b) pozwala na przeskok do zakładki o zadanym numerze porządkowym. Po wybraniu tej funkcji i wypowiedzeniu przez IBAI-a „Podaj numer porządkowy zakładki od 1 do x” (gdzie „x” to liczba wszystkich zakładek w książce) wpisujemy numer zakładki, do której chcemy się przenieść. Naciśnięcie ODSTĘPU (7-8) lub ENTER (1-5-7-8) spowoduje zatwierdzenie wprowadzonej liczby. IBAI zapamiętuje bieżącą pozycję kursora odtwarzania i ustawia nową pozycję kursora na zakładkę o podanym numerze porządkowym. Wprowadzony numer zakładki możemy też zatwierdzić środkowym przyciskiem audio - co spowoduje jednoczesne rozpoczęcie odtwarzania (jeśli odtwarzanie było wstrzymane). Jeśli podany numer porządkowy zakładki przekracza liczbę wszystkich zakładek w książce, to IBAI wypowiada „Błędna wartość”. Aby zrezygnować ze skoku do zakładki podczas wpisywania numeru należy nacisnąć ESC (1-3-5-6-7-8).
11.22.13. Lista zakładek
Polecenie „Lista zakładek” 1-3-5-6 (z) pozwala na przejście do listy wszystkich ustawionych zakładek posortowanej na podstawie ich pozycji czasowej w książce. Po wejściu na listę zakładek (i wypowiedzeniu przez IBAI-a bieżącego typu filtrowania) możemy za pomocą klawiszy 7 (lewego) i 8 (prawego) przeglądać zawartość listy. Na początek listy przejdziemy naciskając 1-2-3-7-8 (ODSTĘP-l), a na jej koniec naciskając 4-5-6-7-8. Dla każdej zakładki IBAI wypowiada informacje ustawione w filtrze zakładek. Domyślnie jest to pełna informacja analogicznie jak dla polecenia „Odegranie zakładki”. Czyli usłyszymy numer porządkowy zakładki i ilość wszystkich zakładek w książce, jej etykietę, pozycję czasową w książce, pozycję czasową końca zaznaczenia oraz notkę tekstową i/lub głosową. Odstępem 7-8 możemy przerwać lub powtórzyć odgrywanie informacji o zakładce (zgodnie z filtracją ustawioną przez użytkownika). Po naciśnięciu środkowego przycisku audio IBAI odtwarza notkę tekstową i głosową dla wybranej zakładki.
Dla wybranej zakładki możemy także posłużyć się poleceniami:
- „Ustawienie notki tekstowej”: 2-4-5-6-7 - dla ustawienia notki tekstowej,
- „Ustawienie notki głosowej”: 2-4-5-6-8 - dla nagrania notki głosowej,
- „Usunięcie zakładki”: 1-4-5-7-8 - dla usunięcia zakładki
- „Edycja zakładki”: 1-5 - dla edycji poszczególnych elementów zakładki (etykiety, notki tekstowej, notki głosowej),
- „Usuwanie elementów zakładki”: 1-2-3-4-5-6-7 – dla możliwości usunięcia wybranych elementów zakładki,
- „Odegranie zakładki”: 1-3-5-6-7 - odegranie wszystkich informacji o wskazanej zakładce.
Można ograniczać wypowiadane informacje na liście tylko do etykiet, notek, nagrań albo zaznaczeń. W tym celu wykorzystujemy polecenie zmiany filtracji (za pomocą 1-3-5-6), które przełącza nas pomiędzy następującymi możliwościami: „Etykiety”, „Notki”, „Nagrania”, „Zaznaczenia”, „Bez filtrowania”.
Aby rozpocząć odtwarzanie książki od wybranej zakładki należy nacisnąć ENTER (1-5-7-8), z kolei aby wyjść z listy zakładek bez zmiany bieżącej pozycji kursora odtwarzania naciskamy ESC (1-3-5-6-7-8).
11.23.13.1 Filtr zakładek
Podczas zaawansowanego korzystania z zakładek, gdy mamy ich dużo i wykorzystujemy do zaznaczania różnych informacji w tekście, nieoceniony jest filtr zakładek, który umożliwi przeglądanie tylko tych zakładek na liście, które nas w danej chwili interesują. Będąc na liście zakładek, gdy naciśniemy 6-7, to przejdziemy do ustawień listy. Po poszczególnych elementach tych ustawień przemieszczamy się klawiszami 7 (LEWY) lub 8 (PRAWY), a zmiany danej opcji dokonujemy naciskając ODSTĘP (7-8). Możemy włączać lub wyłączać typy poszczególnych informacji, które będą wypowiadane podczas chodzenia po liście zakładek. I tak, możemy włączać i wyłączać wypowiadanie:
a. Etykiet.
b. Numerów porządkowych.
c. Pozycji czasowych.
d. Notek.
e. Nagrań.
f. Zaznaczeń.
Po dokonaniu ustawień zamykamy ustawienia listy naciskając ponownie 6-7 lub ESC (1-3-5-6-7-8).
11.23.13.2 Ciągłe i cykliczne odtwarzanie zakładek
Wskazane filtrem elementy zakładek mogą być odtwarzane jednokrotnie lub cyklicznie. Posługując się odpowiednimi klawiszami skrótów możemy odczytywać informacje zakładek od początku listy lub od miejsca, w którym się aktualnie znajdujemy.
Mamy do dyspozycji następujące możliwości:
- „Odtwarzanie wszystkich”: 2-3-6-7-8 - odtwarzanie wybranych elementów wszystkich zakładek (od pierwszej do ostatniej na liście),
- „Cykliczne odtwarzanie wszystkich”: 2-3-6 - cykliczne odtwarzanie wybranych elementów wszystkich zakładek (od pierwszej do ostatniej na liście),
- „Odtwarzanie od bieżącej”: 3-6-7-8 - odtwarzanie wybranych elementów od bieżącej do ostatniej zakładki na liście,
- „Cykliczne odtwarzanie od bieżącej”: 3-6 – cykliczne odtwarzanie wybranych elementów od bieżącej do ostatniej zakładki na liście,
- „Cykliczne odtwarzanie bieżącej”: 1-4 – cykliczne odtwarzanie wybranych elementów bieżącej zakładki.
11.22.14. Grupy tematyczne zakładek
Polecenie „Dodanie nowej grupy tematycznej zakładek” 1-3-4-5-7-8 (ODSTĘP-n) pozwala na dodanie nowej grupy tematycznej zakładki. Po wywołaniu polecenia IBAI wypowiada komunikat „Wpisz nazwę nowej grupy tematycznej zakładek” wpisujemy krótką nazwę i naciskamy ENTER (1-5-7-8), aby ją zakończyć. Dodanie nowej grupy tematycznej IBAI potwierdza komunikatem „Dodano grupę tematyczną”. IBAI następnie kontynuuje odtwarzanie, gdy przed wywołaniem funkcji wstawiania zakładki znajdował się w trybie ciągłego odtwarzania. Gdy grupa tematyczna o podanej nazwie już istnieje, to IBAI wypowiada „Nie można dodać nowej grupy tematycznej o podanej nazwie”.
11.22.15. Lista grup tematycznych zakładek
Polecenie „Lista grup tematycznych zakładek” 1-3-4 pozwala na przejście do listy utworzonych grup tematycznych. Początkowo nie ma na niej żadnych elementów, ale możemy utworzyć nową listę odtwarzania naciskając 1-3-4-5-7-8 (ODSTĘP-n). Oprócz standardowych poleceń do nawigacji po listach (typu „lewy”, „prawy”) do dyspozycji mamy następujące polecenia:
2-3-6-7-8 wypowiedzenie wszystkich utworzonych nazw grup tematycznych zakładek.
1-3-4-5-7-8 (ODSTĘP-n) dodanie nowej grupy tematycznej zakładek.
1-5 zmodyfikowanie nazwy bieżącej grupy tematycznej zakładek.
1-2-3-4-5-6-7 lub 1-4-5-7-8 (DEL) usunięcie bieżącej grupy tematycznej zakładek.
ODSTĘP 7-8 przejście do zawartości bieżącej grupy tematycznej zakładek.
ESCape 1-3-5-6-7-8 (ESC) wyjście z listy grup tematycznych zakładek.
IBAI pozwala na wygodne dodawanie zakładek do tworzonych grup tematycznych. W tym celu, po jej wybraniu z listy, naciskamy ODSTĘP (7-8). IBAI przenosi nas wówczas do listy zakładek przypisanych do danej grupy. Dla nowo utworzonej grupy tematycznej lista ta jest początkowo pusta. Możemy wówczas użyć kombinacji klawiszy 1-3-4 (m) w celu przejścia do pełnej listy zakładek, polecenie to na przemian przenosi nas pomiędzy pełną listą zakładek a listą zakładek przypisanych do danej grupy tematycznej. Na pełnej liście zakładek poszczególne jej pozycje dodajemy do zadanej grupy tematycznej za pomocą 2-3-7-8. Dla każdej zakładki, która została przypisana do określonej grupy, słyszymy komunikat „Dodane”. Dla usuwania zakładek z grupy tematycznej posługujemy się tą samą kombinacją 2-3-7-8.
Aby na bieżąco uzyskać podstawową informację na temat danej funkcji odtwarzacza można skorzystać z pomocy – dostępnej za pomocą kombinacji klawiszy 3-4-7-8.
Po przejściu do listy tematycznej możemy odsłuchiwać zawarte w niej zakładki zgodnie z ustawieniami filtru pojedynczo lub cyklicznie.
2-3-6-7-8 - wypowiedzenie wszystkich zakładek listy tematycznej (od pierwszej do ostatniej).
2-3-6 - cykliczne wypowiadanie wszystkich zakładek (począwszy od pierwszej do ostatniej).
3-6-7-8 - wypowiedzenie zakładek (począwszy od bieżącej do ostatniej).
3-6 - cykliczne wypowiadanie zakładek (począwszy od bieżącej) do ostatniej.
1-4 - cykliczne wypowiadanie bieżącej zakładki.
Dodatkowo możemy wykorzystać:
1-5-7-8 (ENTER) - przejście do miejsca wskazywanego przez wybraną zakładkę.
1-3-5-6-7-8 (ESC) - wyjście z listy grup tematycznych zakładek.
12. Narzędzia
Aby uprościć korzystanie z poziomu zadań IBAI-a, wprowadzono sekcję „Narzędzia”, w której znaleźć można wszystkie programy wspomagające czynności życia codziennego. Sprawiają one, iż IBAI staje się podręcznym urządzeniem o wielu zastosowaniach. W Menu narzędzia znajdziemy:
tester kolorów, dyktafon, minutnik, stoper, czasomierz, kalkulator, wydarzenia, format dysku zewnętrznego, czujnik oświetlenia, metronom.
12.1. Tester kolorów
Po naciśnięciu klawiszy 1-3 (k) na poziomie zadań uruchomimy tester kolorów, za pomocą, którego mamy możliwość sprawdzenia w jakim kolorze jest dany przedmiot. Po wybraniu testera kolorów, należy IBAI-a przyłożyć do powierzchni, której kolor ma być określony i nacisnąć dowolny klawisz (z wyjątkiem przycisku 5, funkcja omówiona poniżej). Czujnik kolorów znajduje się w prawym górnym rogu od spodu urządzenia. Po naciśnięciu klawisza IBAI wypowie w jakim kolorze jest przedmiot.
Po otwarciu menu testera kolorów klawiszami 6-7 zyskujemy dostęp do rozwiniętych funkcji testera. Oto ich lista i omówienie:
- Dodaj kolor
Nazwy kolorów to ogromna dziedzina. Pomysły na nazwy są bardzo różne i często przypominają bardziej poezję, niż określenie barwy. Przykład: piasek pustyni o zachodzie słońca. IBAI umożliwia tworzenie własnych nazw kolorów. Można to wykorzystać np. nazywając kolor teczki z dokumentami zgodnie z jej zawartością, np.: ciemnożółtą teczkę możemy nazwać „faktury”.
Aby dodać nazwę koloru, przyłóżmy czujnik testera do wybranej powierzchni i naciśnijmy INSERT (2-4-7-8) lub klawisz 5. Usłyszymy komunikat „Kolor wzorcowy”.
Teraz naciśnijmy dowolny przycisk. Usłyszymy komunikat:
Podaj proszę nazwę koloru”.
Wpisujemy naszą nazwę i zatwierdzamy ENTEREM (1-5-7-8).
- Porównaj kolory
Możemy potrzebować odnaleźć rzecz, o identycznym kolorze jak ta, trzymana w ręku. Wówczas w testerze kolorów naciskamy 1-4 (c) i usłyszymy: „Kolor wzorcowy”, przykładamy czujnik światła do trzymanej rzeczy i naciskamy dowolny klawisz. Teraz usłyszymy komunikat „Kolor porównywany”. Przyłóżmy czujnik testera do porównywanej powierzchni i naciśnijmy dowolny przycisk. IBAI dokona pomiaru. Jeśli oglądana rzecz ma barwę różną od wzorcowej, usłyszymy komunikat: „Kolor inny niż wzorcowy”. Jeśli zaś barwa będzie identyczna z tą wczytaną jako wzorzec, IBAI radośnie zagra „tada” informując nas o tym fakcie.
- Lista kolorów
Naciskając 1-2-3 (l) otworzymy listę kolorów, które dodaliśmy skrótem ODSTĘP-i. Każdy kolor możemy usunąć kombinacją DEL (1-4-5-7-8) lub tylko przeglądać przyciskami 7 lub 8.
Z każdej funkcji testera kolorów, a także z samego testera kolorów wychodzimy używając ESC (1-3-5-6-7-8).
12.2. Dyktafon
IBAI wyposażony jest w dyktafon, który dostępny jest z każdego miejsca. Oznacza to, że bez względu na to, czy obecnie czytamy książkę, sprawdzamy kolor, czy może jesteśmy połączeni z Iphon-em i piszemy maila, naciśnięcie i przytrzymanie ponad 2 sekundy środkowego przycisku audio i naciśnięcie dowolnego znaku, włączy nagrywanie.
Wszystkie nagrania dyktafonu zapisywane są na największym dostępnym nośniku (zwykle jest to karta SD) w folderze nagrania.
Rozpoczęcie nagrywania zostanie zasygnalizowane krótkim sygnałem dźwiękowym.
IBAI umożliwia wybór folderu, w którym nagranie zostanie zapisane. Jeśli w folderze nagrania utworzymy folder „Telefony”, to możemy po naciśnięciu i przytrzymaniu środkowego przycisku audio nacisnąć literę „t (2-3-4-5)”, wówczas nagranie zostanie zapisane w folderze „telefony.
Oto spis i omówienie funkcji dyktafonu:
Naciśnięcie i przytrzymanie przycisku ŚRODKOWEGO AUDIO - wejście w tryb dyktafonu.
W trybie dyktafonu naciśnięcie 7 (LEWY) poda maksymalny czas nagrania.
Każdy inny klawisz rozpocznie nagrywanie. Jeśli to będzie pierwsza litera nazwy wcześniej utworzonego folderu, nagranie automatycznie zostanie zapisane w tym folderze.
Podczas nagrywania 7 (LEWY) przerywa nagrywanie i powoduje wypowiedzenie ścieżki do utworzonego nagrania.
Klawisz 8 lub przycisk ŚRODKOWY AUDIO wstrzymują nagrywanie (pauza). Ponowne naciśnięcie wznawia nagrywanie.
ODSTĘP (7-8) przerywa nagrywanie i rozpoczyna odtwarzanie wykonanego nagrania.
Przytrzymany przycisk 1 blokuje górną klawiaturę. Odblokowanie nastąpi po ponownym naciśnięciu i przytrzymaniu przycisku 1.
12.2.1. Edycja plików dźwiękowych
Może się przydarzyć, że potrzebujemy skrócić dokonane przy pomocy IBAI-a nagranie lub usunąć z niego niepotrzebne fragmenty.
Aby edytować dowolny plik z rozszerzeniem .WAV należy odnaleźć go w Menadżerze plików i nacisnąć ODSTĘP (7-8), wtedy będziemy mogli:
- Zaznaczyć fragment nagrania - (początek 2 3 7 8, koniec 4 5 7 8);
- Odsłuchać zaznaczony fragment nagrania - ODSTĘP-m (1-3-4-7-8);
- Odtwarzać w pętli zaznaczony fragment nagrania - M (1-3-4-7);
- Usunąć zaznaczony fragment nagrania - (ODSTĘP-x 1 3 4 6 7 8);
- Wkleić zaznaczony fragment nagrania w inne miejsce tego nagrania - (ODSTĘP-v 1 2 3 6 7 8);
- Cofnąć dokonane zmiany - prawy-z (1-3-5-6-8);
- Zapisać dokonane zmiany - ODSTĘP-s (2-3-4-7-8).
Jeśli wykonaliśmy żądane zmiany i chcemy zakończyć pracę z plikiem, należy nacisnąć kombinację „ODSTĘP-z” (1-3-5-6-7-8). Zostaniemy zapytani, „Czy zapisać dźwięk?” Jeśli naciśniemy literę „t (2-3-4-5)”, usłyszymy kolejne pytanie: „Czy zmienić folder?” W ten sposób możemy zapisać plik po zmianach w zupełnie innym miejscu, pozostawiając plik wzorcowy bez żadnych zmian.
Jeśli tu naciśniemy dowolny przycisk, usłyszymy ostatnie już pytanie: „Podaj proszę nową nazwę pliku”.
Jeśli naciśniemy „ENTER (ODSTĘP-e, 1-5-7-8)”, wzorcowy plik zostanie zamazany i pozostanie wersja po zmianach. Jeśli jednak zechcemy zachować plik wzorcowy, możemy w tym miejscu podać nową nazwę zmienionego pliku.
12.2.2. Ustawienia w dyktafonie
Po aktywacji dyktafonu po komunikacie "Uruchom nagrywanie" możemy dokonywać zmian ustawień nagrywania. Wciskając 1-3-6-7-8 (ODSTĘP u) uzyskamy możliwość włączenia lub wyłączenia automatycznej regulacji wzmocnienia oraz zmiany częstotliwości próbkowania. Po parametrach przemieszczamy się klawiszami LEWY/PRAWY a zmiany ustawienia dokonujemy wciskając ODSTĘP. Wyjście z ustawień nastąpi po wciśnięciu 1-3-5-6-7-8 (ESC).
12.3. Minutnik
Jedną z bardziej użytecznych funkcji IBAI-a jest minutnik. Po naciśnięciu w dowolnym miejscu klawiszy 1-3-4-8 (PRAWY-m) zostaniemy poproszeni o podanie dwóch cyfr minut. Można wpisać liczbę od 01 (1 minuta) do 99 minut. Prawidłowe wpisanie czasu spowoduje wygłoszenie komunikatu: „Minutnik uruchomiony, xx minut)”. A następnie IBAI wróci do miejsca, w którym uruchomiliśmy minutnik. Czas odliczany jest w tle.
Jeśli chcemy sprawdzić ile czasu pozostało, lub chcemy przerwać działanie minutnika, ponownie naciskamy kombinację 1-3-4-8. Usłyszymy komunikat „Pozostało xx minut i xx sekund. Czy przerwać odliczanie?”
Naciśnięcie brajlowskiej litery „t (2-3-4-5)” przerwie odliczanie, zaś naciśnięcie dowolnego, innego przycisku spowoduje powrót do wykonywanej funkcji, a odliczanie czasu będzie kontynuowane.
Zakończenie odliczania zostanie zasygnalizowane wyraźnym dźwiękiem. Aby go wyłączyć, należy nacisnąć tę samą kombinację, czyli 1-3-4-8. IBAI wypowie komunikat: „Minutnik zatrzymany”.
12.4. Stoper
Aby przejść do funkcji stopera należy nacisnąć na poziomie zadań klawisz skrótu 2-3-4 (s) lub uruchomić tę funkcję z menu narzędzia. Gdy stoper jest uruchomiony klawisz PRAWY 8 uruchamia i zatrzymuje stoper. Po zatrzymaniu IBAI wypowie wartość zmierzonego czasu.
Klawisz LEWY, 7, włącza mierzenie czasu jednego okrążenia. Skrót 1-4 (c) zeruje stoper. Odczytanie stanu stopera bez jego zatrzymania następuje po naciśnięciu ODSTĘPU (7-8). Gdy jesteśmy w jakimkolwiek innym miejscu, a chcemy skorzystać ze stopera, naciskamy 3-4-8 i uruchamiamy stoper z wyzerowaniem. Jego stan w każdym miejscu możemy odczytać naciskając 3-8. Aby go zatrzymać naciskamy 3-4-8 ponownie.
12.5. Czasomierz
Aby użyć aplikacji Czasomierz na karcie SD musi być założony folder "Czasomierz", w którym program zapisuje pliki z poszczególnymi zadaniami. Takimi plikami można się swobodnie wymieniać.
Czasomierz uruchamiamy naciskając 1-4-8 lub odszukajmy go w podmenu "Narzędzia". Po otwarciu "Czasomierza" znajdujemy się na liście zadań. Przy pierwszym uruchomieniu zostaniemy zapytani: "Czy dodać zadanie?". Jeśli naciśniemy 't' (2-3-4-5) rozpoczniemy tworzenie zadania.
1. Podaj nazwę zadania. - trening rowerowy
2. Podaj krótki opis zadania. - 5 serii jazdy na przemian szybkiej i wolnej.
3. Podaj komunikat początkowy etapu. - "Jedź tak szybko, jak to jest możliwe".
4. Teraz ustawimy czas trwania pierwszego etapu. Program zapyta nas, podobnie jak ma to miejsce przy ustawianiu zegarka systemowego, o liczbę godzin, minut i sekund. Jeśli nasz etap trwa 5 minut, to w polu "liczba godzin" naciśniemy Enter, w polu "Liczba minut" wpiszemy 05, a w polu "Liczba sekund" także naciśniemy Enter.
5. "Czy sygnał ma być ciągły?" - W tym miejscu decydujemy, czy program odtworzy dźwięk i rozpocznie kolejny etap, czy uruchomi dzwonek i poczeka, aż użytkownik naciśnie dowolny klawisz. Jeśli naciśniemy brajlowską literę 't' (2-3-4-5), program zapyta nas o komunikat końcowy etapu. Jeśli naciśniemy dowolny klawisz program zapyta nas tylko o liczbę powtórzeń obecnego etapu. W naszym przykładzie nie potrzebujemy sygnału ciągłego, więc naciśnijmy dowolny klawisz.
6. Liczba powtórzeń 1 - Tu możemy podać liczbę powtórzeń etapu w zakresie od 1 do 9.
7. "Czy dodać kolejny etap?" - W tym miejscu decydujemy, czy to etap końcowy, czy dokładamy kolejny. Naciskamy 't' (2-3-4-5) i powtarzamy czynności od 3 do 7. Wprowadzając tym razem komunikat początkowy "Jazda wolna".
8. Po wpisaniu parametrów etapu drugiego w kroku 7 wciskamy dowolny klawisz. Program zapyta nas o liczbę powtórzeń całego zadania. Po podaniu liczby z zakresu od 1 do 9 ( naszym przykładzie 5), powrócimy na listę zadań, a tworzone zadanie zostanie zapisane.
Po liście zadań poruszamy się dokładnie tak jak w "Menedżerze plików" podstawowe klawisze skrótów to:
7/8 - wybór zadania.
1-2-3-7- 8 - skok na początek listy zadań
4-5-6-7-8 - skok na koniec listy zadań
Po wskazaniu zadania możemy:
Uruchomić zadanie - ODSTĘP (7-8)
Dodać nowe zadanie - INSERT (2-4-7-8)
Edytować zadanie - ENTER (1-5-7-8)
Usunąć zadanie - DEL (1-4-5-7-8)
Wyjście lub przerwanie zadania - ESC (1-3-5-6-7-8)
Podczas odmierzania czasu poszczególnych etapów, naciśnięcie dowolnego klawisza spowoduje wypowiedzenie informacji, ile pozostało do końca etapu. Środkowy-audio przerywa odliczanie i przechodzi do następnego etapu lub powtórzenia, Odstęp wstrzymuje odliczanie a klawisz ESC zamyka program.
Edycja utworzonego zadania.
Gdy po wskazaniu zadania na liście naciśniemy ENTER to przejdziemy do jego edycji.
Strzałkami góra/dół (2-7 i 5-8) przechodzimy pomiędzy etapami. Jeśli chcemy skasować dany etap naciskamy DEL (1-4-5-7-8), jeśli chcemy dodać na końcu nowy etap wciskamy INSERT (2-4-7-8). Jeśli chcemy zmienić dowolny element zadania wciskamy 'e' (1-5).
Jeśli chcemy zmienić liczbę powtórzeń całego zadania, naciskamy literę 'p' (1-2-3-4).
Odtwarzanie istniejącego zadania.
Po uruchomieniu spacją zadania: Odczytany zostanie opis zadania. Po naciśnięciu dowolnego klawisza usłyszymy komunikat rozpoczynający pierwszy etap i rozpocznie się odmierzanie czasu. Gdy czas zostanie odmierzony w zależności od wybranej opcji usłyszymy krótki sygnał i komunikat rozpoczynający kolejny etap (jeśli został dodany), lub sygnał ciągły. Przerwanie sygnału ciągłego nastąpi po wciśnięciu dowolnego klawisza. Po przerwaniu sygnału ciągłego IBAI wypowie komunikat kończący etap lub powtórzy zadanie jeśli ma być ono powtarzane. Jeśli wciśnięty był odstęp to po komunikacie kończącym etap usłyszymy komunikat rozpoczynający kolejny etap i uruchomione zostanie odmierzanie czasu z nim związanego, w przeciwny wypadku IBAI będzie czekał na kolejne wciśnięcie klawisza. Dowolny klawisz oprócz odstępu i klawisza ESC wypowie ponownie komunikat kończący etap. Odstęp uruchomi kolejny etap lub powtórzy etap (jeśli liczba powtórzeń jest większa niż 1), a ESC zakończy program.
12.6. Kalkulator
IBAI wyposażony jest w bardzo zaawansowany kalkulator z edytorem wyrażeń matematycznych niespotykany w innych notesach brajlowskich. Pozwala on na przeprowadzanie prostych oraz bardzo skomplikowanych obliczeń z dużą dokładnością. Możemy korzystać z kalkulatora jako z odrębnej funkcji lub wykorzystać go podczas edycji tekstu. W wyrażeniu matematycznym możemy używać zmiennych, nawiasów i wiele funkcji. Jeśli edycję wyrażenia matematycznego przeprowadzimy w edytorze tekstów to możemy ją modyfikować przed ponownym obliczeniem lub zapisać. Jest to szczególnie przydatne wtedy, gdy wyrażenie to jest rozbudowane i służy do obliczania zmiennych wartości.
Obliczane wyrażenia matematyczne wprowadzamy w naturalny sposób - używając znaków działań, nawiasów, funkcji i zmiennych. Cyfry wpisujemy korzystając z brajla 8-punktowego.
Żeby przeprowadzić obliczenia w kalkulatorze, z poziomu zadań należy nacisnąć 'c' (1-4) usłyszymy wówczas komunikat „Kalkulator”. Wprowadzamy dowolne wyrażenie matematyczne (które może składać się z liczb, zmiennych, znaków działań, funkcji). Aby odczytać wynik naciskamy znak równości (2-3-5-6). Po usłyszeniu wyniku albo wprowadzamy nowe wyrażenie matematyczne do obliczenia, albo wychodzimy z kalkulatora naciskając ESC (1-3-5-6-7-8).
Wykonajmy następujące ćwiczenie. Po wejściu do kalkulatora literą 'c' (1-4) naciśnijmy najpierw cyfrę 2 (1-2-8), potem znak działania '+' (2-3-5), następnie cyfrę 3 (1-4-8) i wreszcie znak równości (2-3-5-6). IBAI obliczy nasze wyrażenie 2+3= i wypowie „Równa się pięć”.
Należy zaznaczyć, że IBAI przy obliczaniu wyrażeń zachowuje priorytet operatorów działań. Przykładowo, jeśli wprowadzimy:
2+3*4=
to IBAI najpierw obliczy „3*4” i doda „2” oraz wypowie „równa się 14”.
IBAI pozwala na wprowadzanie liczb dziesiętnych z użyciem znaku kropki „.” lub przecinka „,” dla oznaczania przecinka dziesiętnego.
IBAI przeprowadza obliczenia w sposób bardzo dokładny, choć przy podawaniu wyników obliczeń wprowadzono pewne uproszczenia. Podawanie wyniku ograniczono do dziesięciu cyfr po przecinku i piętnastu przed przecinkiem. W przypadku, gdy liczba ma więcej niż piętnaście cyfr przed przecinkiem, to najpierw usłyszymy wartość odpowiadającą pierwszym piętnastu cyfrom, a następnie komunikat „Razy dziesięć do potęgi n”, gdzie „n” to ilość pozostałych cyfr.
Jedną z unikalnych funkcji kalkulator IBAI-a jest operacja na zmiennych. Jest to szczególnie przydatne wtedy gdy jedna wartość występuje wielokrotnie w wyrażeniu lub chcemy przeprowadzić to samo obliczenie dla wielu różnych wartość jednej zmiennej. Jeśli w wyrażeniu stosujemy zmienne a nie określiliśmy ich wartości, to przed podaniem wyniku IBAI zapyta o wartość dla każdej ze zmiennych, dla których nie zna wartości - wypowiadając „Wprowadź wartość zmiennej x”, gdzie x to nazwa zmiennej. Jeśli przykładowo chcemy obliczyć następujące wyrażenie:
x-4=
to w tym celu najpierw naciskamy literę „x”, potem znak działania '-' (3-6), następnie cyfrę '4' (1-4-5-8) i znak równości. IBAI wtedy wypowie „Wprowadź wartość zmiennej x”. Wprowadzamy wówczas liczbę, która będzie podstawiona za zmienną 'x', np: '3' (1-4-8), po czym znowu znak równości. Usłyszymy wówczas „minus jeden” - co odpowiada obliczonemu wynikowi.
Nie ma żadnych ograniczeń na ilość zmiennych we wprowadzanych wyrażeniach. Należy pamiętać, że nazwa każdej zmiennej musi składać się z małych i/lub wielkich liter i może być kilkuznakowa. Wielkości znaków mają znaczenie.
Wartości zmiennych możemy określać jeszcze przed wprowadzeniem właściwego wyrażenia do obliczenia. Robimy to w ten sposób, że najpierw wpisujemy nazwę zmiennej, znak równości, a następnie odpowiadającą jej wartość. IBAI automatycznie rozpozna, że określamy zmienną i pozwoli nam na dalsze wpisywanie wyrażenia. Odnosząc się do poprzedniego przykładu, możemy wpisać:
x=3 v=4 x+v=
Sposób ten pozwala nam także na przypisywanie całych wyrażeń do zmiennych, nie tylko konkretnych liczb. Przykładowo możemy wpisać:
x=1+2 x-4=
Powyższe przykłady pokazują, że IBAI automatycznie rozpoznaje sposób użycia wprowadzanego znaku równości. W przypadku, gdy najpierw piszemy nazwę zmiennej, po której naciskamy znak równości, to IBAI oczekuje na wprowadzenie liczby (bądź odpowiadającego jej wyrażenia matematycznego). W przykładzie w ten sposób zdefiniowana została zmienna. Z kolei, gdy wprowadzamy wyrażenie, dla którego chcemy usłyszeć wynik (i które nie jest przypisywane do zmiennej), to naciśnięcie znaku równości powoduje obliczenie wszystkich, wprowadzonych wyrażeń i podanie dla nich wyników. W powyższym przykładzie naciśnięcie ostatniego znaku równości spowoduje obliczenie wartości zmiennej „x” oraz wypowiedzenie wyniku dla wyrażenia x-4.
W przypadku, gdy przypisujemy do zmiennych skomplikowane wyrażenia, to możemy użyć znaku średnika (klawisze 2-3) do oddzielania od siebie poszczególnych wyrażeń.
Przykładowo możemy wprowadzić: x=3; y=3+4*5; (2+4)*x+y=
Dla uproszczenia możemy pomijać oddzielające znaki średnika - w przypadku, gdy przypisujemy wartości do zmiennych. Możemy przykładowo wpisać:
x = 3 + y y= 4; x^y-1=
W powyższym przykładzie pokazane jest także, że IBAI ignoruje dodatkowe, zbędne odstępy.
Kalkulator pozwala na przeprowadzanie wielu obliczeń jednocześnie. Jeśli przykładowo wpiszemy:
3+5*2; 2^3-6=
to IBAI wypowie kolejno wyniki dla „3+5*2” oraz „2^3-6” (poprzedzając każdy z wyników komunikatem „równa się”). Ta funkcja kalkulatora IBAI-a szczególnie przydatna może być, gdy stosujemy zmienne.
W przykładzie: x=3; y=4; x+y; x-y=
zmienne x i y definiujemy jednokrotnie, a następnie stosujemy w dwóch, kolejnych wyrażeniach.
Ważną funkcją kalkulatora jest zapamiętywanie ostatniego wyrażenia, który może być użyty do następnych obliczeń. Działa to w ten sposób, że ostatnie wyrażenie umieszczane jest na początku kolejnego, wprowadzanego wyrażenia. Jeśli nie chcemy go użyć w kolejnych obliczeniach, to albo kasujemy je znak po znaku klawiszem DEL (1-4-5-7-8), albo klawiszem skrótu „wyczyść” (1-3-4-5-6-7-8). Jeśli chcemy ponownie obliczyć wprowadzone już wyrażenie w celu usłyszenia wyniku lub obliczenia dla nowych wartości nie ustalonych w wyrażeniu zmiennych to naciskamy znak równości (2-3-5-6).
Przy wprowadzaniu wyrażeń matematycznych posługujemy się klawiszami skrótu analogicznymi do tych, które używane są w edytorze. Możemy więc przemieszczać się po wpisanym tekście (odpowiadającym wyrażeniu/wyrażeniach do obliczenia) w lewo i prawo na trzy sposoby: znakami, słowami (częściach wyrażenia porozdzielanymi znakami odstępu), także wyrażeniami. Możemy także dowolnie modyfikować wprowadzony tekst.
UWAGA: Jeśli przy wprowadzaniu wyrażenia matematycznego przesuniemy kursor do wcześniejszych znaków (nie będzie on znajdował się na końcu), to wówczas aby obliczyć to wyrażenie musimy użyć ENTER (1-5-7-8). Znak równości działa wyłącznie wówczas, gdy kursor umieścimy na samym końcu wprowadzonego wyrażenia.
W kalkulatorze dostępne są następujące klawisze skrótów:
- Obliczenie wprowadzonych wyrażeń: '=' (2-3-5-6) lub ENTER (1-5-7-8),
- Kasowanie bieżącego znaku: DEL (1-4-5-7-8),
- Kasowanie poprzedniego znaku: klawisze BCKSP (1-2-3-4-5-7),
- Skasowanie wpisanych wyrażeń - funkcja „wyczyść” (1-3-4-5-6-7-8),
- Poprzedni znak: 7,
- Następny znak: 8,
- Słowo do tyłu: 1-7-8,
- Słowo do przodu: 4-7-8,
- Odczytanie bieżącego słowa: 1-4-7-8,
- Wyrażenie do tyłu: 2-7-8,
- Wyrażenie do przodu: 5-7-8,
- Odczytanie bieżącego wyrażenia: 2-5-7-8,
- Przejście na początek wprowadzonych wyrażeń: 1-2-3-8,
- Przejście na koniec wprowadzonych wyrażeń: 4-5-6-8,
- Odczytanie od kursora do końca: 3-6-7-8,
- Odczytanie wszystkiego: 2-3-6-7-8,
- Przełączanie stopnie/radiany: 1-2-3-5-8.
Dodatkowo dostępne są klawisze skrótu dla zmiany parametrów mowy, przełącznik wypowiadania dużych liter 1-2-4-5-6-8 i przełącznik włączania/wyłączania brajla 6 punktowego 1-2-4-5-6-7.
Poniżej wymienione są wszystkie operatory działań i funkcje dostępne w kalkulatorze oraz pokazany jest sposób ich zapisu wraz z przykładami.
Znaki podstawowych działań
- Dzielenie: '/' (2-5-6),
- Mnożenie: '*' (3-5),
- Dodawanie: '+' (2-3-5),
- Odejmowanie: '-' (3-6).
Przykłady: 3/6; 2*5; 3,2+5,3; 10-4.6.
UWAGA: Znaki dodawania i odejmowania mogą także występować tuż przed liczbą, stałą, zmienną, funkcją lub nawiasem dla oznaczania znaków ujemnych lub dodatnich; np: -1+3; -1*-3; -x/-PI.
Nawiasy
Można stosować trzy rodzaje nawiasów dla zapisu wyrażeń złożonych lub określania kolejności obliczeń: zwykły, kwadratowy i klamrowy. Ważne jest, aby stosować zawsze ten sam rodzaj nawiasu otwierającego i zamykającego.
Przykłady: (3+4); [x-3]; {2+8}
Potęgowanie i pierwiastkowanie
- Potęgowanie: '^' (2-3-4-6-8),
- Pierwiastek kwadratowy: sort (argument),
- Pierwiastek dowolnego stopnia: sqn (stopień, argument).
Przykłady: 3^2; sqrt(3+x); sqn(3, 4+x)
UWAGA: Jeśli podstawa potęgi =0 oraz eksponent<0, to IBAI wypowiada „Plus nieskończoność”, jeżeli argumentem pierwiastka jest liczba ujemna, to IBAI wypowiada „Wartość nieokreślona”. Należy zwrócić na dodatkowy odstęp występujący po przecinku oddzielającym stopień od argumentu.
Funkcje trygonometryczne
- Sinus: sin (argument),
- Cosinus: cos (argument),
- Tangens: tg (argument),
- Cotangens: ctg (argument),
- Arkus sinus: asin (argument),
- Arkus cosinus: acos (argument),
- Arkus tangens: atg (argument).
UWAGA: Powyższe funkcje sin, cos, tg, ctg przyjmują jako argument wartości w radianach (gdy przełącznik stopnie/radiany ustawiony jest na „radiany”) lub wartości w stopniach (gdy przełącznik ustawiony jest na „stopnie”). Klawiszem skrótu 1-2-3-5-8 zmieniamy ustawienie przełącznika stopnie/radiany. Dla funkcji asin argument musi być wartością z przedziału [-1,1]; dla wartości z poza tego przedziału IBAI wypowiada „Wartość nieokreślona”. Funkcja zwraca wartość z przedziału [-PI/2,PI/2] (gdy przełącznik stopnie/radiany ustawiony jest na „radiany") lub z przedziału [-90,90] (gdy przełącznik ustawiony jest na „stopnie”). Dla funkcji acos argument musi być wartością z przedziału [-1,1]; dla wartości z poza tego przedziału IBAI wypowiada „Wartość nieokreślona”. Funkcja zwraca wartość z przedziału [0,PI] (gdy przełącznik stopnie/radiany ustawiony jest na „radiany”) lub z przedziału [0,180] (gdy przełącznik ustawiony jest na „stopnie”). Funkcja atg zwraca wartość z przedziału (-PI/2, PI/2) (gdy przełącznik stopnie/radiany ustawiony jest na „radiany”) lub z przedziału (-90, 90) (gdy przełącznik ustawiony jest na „stopnie”).
Funkcje hiperboliczne:
- Sinus hiperboliczny: sinh (argument),
- Cosinus hiperboliczny: cosh (argument),
- Tangens hiperboliczny: tgh (argument),
- Cotangens hiperboliczny: ctgh (argument).
Funkcje logarytmiczne
- Eksponent: exp (argument),
- Logarytm naturalny: ln (argument),
- Logarytm przy podstawie 10: lg (argument).
UWAGA: w przypadku przepełnienia funkcja zwraca nieskończoność (IBAI wypowiada „nieskończoność”), a w przypadku niedomiaru zwraca 0. Przy wyliczaniu logarytmu dla wartości ujemnej IBAI wypowiada „Wartość nieokreślona”; dla wartości zero wypowiada „nieskończoność”.
Inne funkcje
- Wartość bezwzględna (moduł): |argument| „4-5-6” argument „4-5-6”,
- Część ułamkowa: mod (argument),
- Część całkowita: int (argument),
- Reszta z dzielenia (modulo): fmod (dzielna, dzielnik),
- Zaokrąglenie w dół: floor (argument),
- Zaokrąglenie w górę: ceil (argument).
UWAGA: Funkcje „mod” i „int” zwracają wartości tego samego znaku co argument. Funkcja fmod zwraca resztę z dzielenia dzielna/dzielnik. Zwracana wartość ma taki sam znak co dzielna. Gdy dzielnik=0, wówczas IBAI wypowiada „Wartość nieokreślona”. Funkcja floor zwraca największą wartość całkowitą, która jest mniejsza lub równa od wartości specyfikowanej argumentem. Funkcja ceil zwraca najmniejszą wartość całkowitą, która jest większa lub równa od wartości specyfikowanej argumentem.
Stałe
W wyrażeniach matematycznych można używać następujących stałych:
E = 2.7182818284590452354
PI = 3.14159265358979323846
12.7. Wydarzenia
Funkcja „Wydarzenia” umożliwia wpisanie informacji o zaplanowanych zdarzeniach. Po włączeniu IBAI-a zostaną odczytane informacje o wydarzeniach całodziennych, zaplanowanych na dzień bieżący. W przypadku wydarzeń, które rozpoczynają się o konkretnej godzinie informacja o nich podawana jest przed ich rozpoczęciem.
Wydarzenia uruchamiamy z poziomu zadań lub z narzędzi, naciskając literę 'w' (2-4-5-6). Oczywiście można też wywołać go za pomocą menu.
Po uruchomieniu wydarzeń otrzymamy informację o wpisanych wcześniej zdarzeniach, zaplanowanych na dziś. Aby dodać nowe zdarzenie, naciśnijmy INSERT (2-4-7-8). Teraz możemy podać datę, godzinę oraz krótką notatkę, opisującą zdarzenie. Możemy też ustawić czas powiadomienia czy też powtórzenia. Jeśli chcemy przyjąć bieżące ustawienia daty na przykład roku to wystarczy nacisnąć ENTER (1-5-7-8). Rezygnacja z wprowadzania wydarzenia nastąpi po naciśnięciu ESC (1-3-5-6-7-8).
Wydarzenia następnych i poprzednich dni możemy przeglądać naciskając klawisze LEWY lub PRAWY. Przeglądanie wydarzeń wybranego dnia oraz ich edycja jest możliwa po naciśnięciu ENTER (1-5-7-8).
Po otwarciu listy wydarzeń danego dnia możemy się po nich przemieszczać za pomocą klawiszy 7 (LEWY), 8 (PRAWY). Jeśli chcemy przeprowadzić edycję wydarzenia to możemy to zrobić tylko, gdy jesteśmy na liście wydarzeń danego dnia, a nie na liście dni zawierających wydarzenia. Po wskazaniu wydarzenia naciskamy ENTER (1-5-7-8), aby przejść do edycji lub, aby je usunąć naciskamy DEL (1-4-5-7-8). Wyjście z listy nastąpi po naciśnięciu ESC (1-3-5-6-7-8).
Jeśli chcemy wyłączyć automatyczne powiadamianie o zaplanowanych zdarzeniach, należy będąc w programie nacisnąć punkt 3.
Jeśli na liście dni zawierających wydarzenia chcemy skasować wszystkie wydarzenia w danym dniu naciskamy DEL (1-4-5-7-8). IBAI zapyta o potwierdzenie i po naciśnięciu litery 't' (2-3-4-5) dzień ten i wszystkie związane z nim wydarzenia zostaną usunięty z listy.
Wyjście z wydarzeń do poziomu zadań nastąpi po naciśnięciu ESC (1-3-5-6-7-8).
12.8. Formatowanie zewnętrznego dysku
Po wybraniu opcji formatowanie dysku, naciśnięcie litery 't' (2-3-4-5) spowoduje sformatowanie dysku.
12.9. Czujnik oświetlenia
Wprowadzono program, umożliwiający zorientowanie się, jaki poziom światła nas otacza. Ma to znaczenie ogólne (możemy chcieć wiedzieć, czy pokój w którym jesteśmy jest raczej jasny czy ciemny). Możemy także sprawdzić, czy dioda sygnalizacyjna na dowolnym urządzeniu elektronicznym świeci się wskazując jego pracę.
Aby go wywołać, należy na poziomie zadań nacisnąć kombinację 1-2-3-8, lub odnaleźć pozycję „Czujnik światła” w menu „Narzędzia”.
12.10. Metronom
Aplikacja umożliwiająca wykonywanie ćwiczeń muzycznych, zgodnie z wybranym tempem i ustalonym metrum.
Aby włączyć metronom, należy na poziomie zadań nacisnąć dużą literę 'M' (1-3-4-7)”.
Aby zmienić tempo o 10 BPM, naciskamy punkt 2 i górny lub dolny przycisk audio.
Aby zmienić tempo o 1 BPM, naciskamy punkt 5 i górny lub dolny przycisk audio.
Domyślną wartością jest tempo 120 BPM (120 uderzeń na minutę).Każde naciśnięcie kombinacji zmieniających tempo, zwiększa lub zmniejsza wartość o 10 lub 1 BPM.
Aby zmienić metrum, należy nacisnąć punkt 3 i górny lub dolny przycisk audio. Obecne podziały to 4/ (cztery czwarte), 3/ (trzy czwarte) i 2/ (dwie czwarte)
12.11. Aktualizacja oprogramowania
Ta funkcja, wprowadzona w wersji 8.6 oprogramowania, pozwala na przeprowadzenie aktualizacji oprogramowania. Przed jej uruchomieniem spakowany plik z aktualizacją powinien się znajdować na katalogu głównym karty SD. Karta powinna być wsunięta do IBAIa i widoczna w Menedżerze plików. Na karcie powinien znajdować się tylko jeden plik z aktualizacją. Gdy uruchomimy aktualizację IBAI sprawdzi czy wersja pliku jest nowsza od wersji już zainstalowanej. Jeśli nie jest starsza to rozpocznie się proces rozpakowywania plików. W przeciwnym wypadku musimy podjąć decyzję czy chcemy zainstalować wersję starszą. Jeśli poziom naładowania akumulatorów jest zbyt niski to na czas aktualizacji musimy podłączyć zasilacz. Po rozpakowaniu plików IBAI poprosi o wysunięcie karty SD i ponowne jej wsunięcie. Rozpocznie się drugi etap aktualizacji po zakończeniu którego IBAI uruchomi się z nową wersją oprogramowania. Po zakończonym procesie plik z aktualizacją zostanie usunięty z karty SD. Klawisz skrótu z poziomu zadań to 1 7 8 (ODSTĘP a).
13. Ustawienia
Ta pozycja menu głównego pozwala na przegląd oraz zmianę następujących ustawień: głosu dokumentu, szybkości, wysokości oraz głośności mowy systemowej, czasu bezczynności, czasu do uśnięcia, miary konta w kalkulatorze, włączenie klawiatury jednoręcznej, włączenie lub wyłączenie trybu zegarka, włączenie lub wyłączenie powiadamiania o świętach, włączenie lub wyłączeni odtwarzania dźwięku startowego, określenie procentowego progu sygnalizacji poziomu rozładowania, ustawienie daty i czasu oraz zmianę nazwy urządzenia, która będzie widoczna przy podłączaniu do urządzeń Bluetooth.
Po uruchomieniu tej opcji usłyszymy pierwszą pozycję – głos dokumentu naciskając klawisze LEWY (7) lub PRAWY (8) możemy przechodzić pomiędzy poszczególnymi parametrami. Zmiany ustawienia dokonujemy naciskając ODSTĘP (7-8).
13.1. Zmiana głosu dokumentu
Podczas pracy z IBAI-em (Acapela) mamy do wyboru trzy głosy: SMP, Ania oraz 1 syntezator języka obcego (standardowo dołączamy angielski, jednak może to być 1 z wielu innych języków). Wybór głosu, który ma być wykorzystywany do pracy następuje po przez menu „Ustawienia”. Po jego wskazaniu klawiszami LEWY/PRAWY, spacją zmieniamy głos. Aby wyjść z menu naciskamy ESC (1-3-5-6-7-8). W przypadku odczytywania dokumentu zarówno w edytorze tekstu jak i w odtwarzaczu korzystamy z głosu dokumentu. Głos dokumentu może być zmieniany również za pomocą gorącego klawisza zmiany głosu dokumentu. Skrót 3-6-7 jest aktywny w edytorze tekstu i w odtwarzaczu plików tekstowych.
13.2. Zmiany parametrów głosu
Parametry głosu mogą być zmieniane w dowolnym miejscu i w dowolnym momencie. Zadziałają w menedżerze plików czy edytorze tekstów, jak również na poziomie zadań czy w ustawieniach. Głośność, szybkość i wysokość mowy regulujemy za pomocą skrótów opisanych poniżej.
Klawisze skrótów, którymi możemy zmieniać parametry mowy:
Zwiększenie głośności: 1-GÓRNY AUDIO.
Zmniejszenie głośności: 1-DOLNY AUDIO.
Zwiększenie szybkości: 2-GÓRNY AUDIO.
Zmniejszenie szybkości: 2-DOLNY AUDIO.
Podwyższenie tonu: 3-GÓRNY AUDIO.
Obniżenie tonu: 3-DOLNY AUDIO.
Powrót do parametrów fabrycznych: 1-2-3-ŚRODKOWY AUDIO.
Zmiany parametrów głosu są zapamiętywane i po ponownym włączeniu IBAI-a nie trzeba ich ponownie ustawiać.
Jeśli używamy głosu dokumentu innego niż głos systemowy (np. jesteśmy w edytorze tekstu), zmieniamy parametry tego właśnie głosu.
13.3. Czas bezczynności
Po wybraniu czasu bezczynności klawiszami ODSTĘP (7-8) mamy do dyspozycji następujące opcje: nieaktywny, 5 minut,, 10 minut, 15 minut, 20 minut, 25 minut. Czas bezczynności to ustawienie określające moment wyłączenia się IBAI-a gdy jest on pozostawiony w stanie włączenia. To ustawienie nie jest aktywne gdy słuchamy książki lub muzyki.
13.4. Czas do uśnięcia
Po wybraniu czasu do uśnięcia klawiszami 7 lub 8 mamy do dyspozycji następujące opcje: usypianie wyłączone, 15 minut, 30 minut, 45 minut, 60 minut, 75 minut, 90 minut, 105 minut., 120 minut, 130 minut, 150 minut, 165 minut. To ustawienie dotyczy sytuacji gdy słuchamy książki "do poduszki". Po tym czasie podczas odtwarzania muzyki lub książki IBAI się wyłączy.
13.5. Miara stopnia w kalkulatorze
Ta funkcja pozwala na wybranie miary stopnia w kalkulatorze. Po jej wybraniu ODSTĘPEM (7-8) mamy do dyspozycji następujące opcje: stopnie, radiany.
13.6. Klawiatura jednoręczna
Aby włączyć obsługę jednoręczną należy klawiszem 8 przejść do Ustawień. Nacisnąć ODSTĘP (7-8), a następnie klawiszem 7 przejść do ustawień obsługi jednoręcznej klawiatury. ODSTĘPEM (7-8) wybieramy czy obsługa będzie prawą ręką, lewą ręką czy też będzie ona wyłączona.
Gdy wybraliśmy obsługę praworęczną posługujemy się prawą częścią klawiatury (4-5-6-8), a leworęczną lewą częścią klawiatury (1-2-3-7).
Znak wprowadzany jest więc dwuetapowo przy pomocy tych samych klawiszy. Przy pierwszym naciśnięciu wprowadzamy lewą kolumnę znaku brajlowskiego (1-2-3-7), a przy drugim prawą (4-5-6-8).
Po włączeniu obsługi jednoręcznej naciskamy ESC (1-3-5-6-7-8). Należy przy tym pamiętać, że jeśli chcemy nacisnąć tę kombinację klawiszy przy obsłudze jednoręcznej najpierw naciskamy punkty odpowiadające za lewą kolumnę znaku brajlowskiego ( w tym przypadku 1-3-7), a potem za prawą (w tym przypadku 5-6-8).
Czyli, gdy chcemy wpisać znak ESC, a wybraliśmy klawiaturę praworęczną naciskamy klawisze 4-6-8, które przy pierwszym naciśnięciu odpowiadają punktom 1-3-7, a potem naciskamy klawisze 5-6-8, które przy drugim naciśnięciu odpowiadają punktom 5-6-8.
Jeśli jedna z kolumn znaku brajlowskiego jest pusta to ją pomijamy naciskając klawisz drugiej części klawiatury. W przypadku pierwszej kolumny zasada ta nie dotyczy klawiszy 7 i 8, które samodzielnie wciskane w pierwszej fazie zawsze interpretowane są jako strzałki (Lewa/Prawa).
I tak, gdy chcemy na klawiaturze praworęcznej wpisać literę:
„a” (klawisz 1 druga kolumna pusta) naciskamy klawisz 4 (reprezentuje punkt 1 przy pierwszym naciśnięciu), a potem dowolny klawisz lewej części czyli klawisz 1, 2, 3 lub 7.
„>” (klawisze 4-5) naciskamy klawisz lewej części (1 2 lub 3 dla pustej pierwszej kolumny) i klawisze 4-5.
„c” (klawisze 1-4) naciskamy dwa razy klawisz 4.
„d” (klawisze 1-4-5) naciskamy klawisz 4, a potem klawisze 4-5.
„1” naciskamy klawisz 4, a potem klawisz 8.
Przyciski AUDIO działają podobnie jak przy obsłudze dwuręcznej, jeśli jednak są wykorzystywane łącznie z klawiszami klawiatury głównej, to przy pierwszym naciśnięciu wprowadzamy punkty znaku, a w następnym przyciskamy przycisk AUDIO.
Na przykład, gdy obsługując IBAI-a prawą ręką chcemy nacisnąć kombinację „b-ŚRODKOWY AUDIO” naciskamy klawisze 4-5 (dla literki b), a następnie ŚRODKOWY AUDIO.
W przypadku klawiszy funkcyjnych, w których w pierwszej kolumnie zawarty jest tylko punkt 7 (dla klawiatury praworęcznej) lub tylko punkt 8 (w przypadku klawiatury leworęcznej) musimy posłużyć się funkcją dobijania punktów. W tym przypadku naciskamy kciukiem punkt 7 lub 8, a następnie trzymając go wciśniętego dobijamy (naciskamy) pozostałe klawisze w takim przypadku klawisze są interpretowane standardowo jak przy obsłudze dwuręcznej.
13.7. Tryb zegarka
Tryb zegarka to specjalny tryb pracy IBAIa. Gdy ta opcja jest włączona i przejdziemy w stan uśpienia to po ponownym włączeniu IBAI wypowie aktualną godzinę i ponownie przejdzie w stan uśpienia. Aby przejść do trybu normalnej pracy w trakcie wypowiadania godziny musimy nacisnąć ODSTĘP (7-8). Tą opcje możemy też włączyć lub wyłączyć wciskając 1 3 5 6 8 ('z' z Prawym).
13.8. Powiadamianie o świętach
Ta opcja pozwala na włączenie lub wyłączenie wypowiadania informacji o świętach przypadających w danym dniu. Informacja ta jest wypowiadana przy pierwszym włączeniu IBAIa danego dnia.
13.9. Odtwarzanie dźwięku startowego
Ta opcja pozwala na wyłączenie lub włączenie dźwięku startowego. Zmiany ustawienia dokonujemy odstępem.
13.10. Procentowy próg sygnalizacji poziomu rozładowania
Ta opcja pozwala na ustawienie progu poniżej którego będzie uruchomiona sygnalizacji rozładowanych akumulatorów. Ustawienia dokonujemy wciskając ODSTĘP (7-8). Mamy do dyspozycji zakres od 5 do 15%.
13.11. Ustawienie daty i czasu
Aby ustawić datę i czas należy w menu poziomu zadań nacisnąć literę 'u' (1-3-6), by przejść do ustawień. Pierwszą pozycją będzie właśnie „Ustawienie daty i czasu”. Wybór zatwierdzamy ODSTĘPEM (7-8). Zostaniemy poproszeni o podanie cyfry dnia tygodnia, dwóch cyfr dnia miesiąca, dwóch cyfr miesiąca dwóch cyfr roku, dwóch cyfr godziny i dwóch cyfr minut. Każdą z powyższych informacji zatwierdzamy naciskając spację lub ENTER.
Przypomnijmy, że cyfry piszemy z prawym klawiszem funkcyjnym czyli punktem, 8. Gdy podana przez nas wartość nie jest akceptowana to zostaniemy poproszeni o podanie jej jeszcze raz. I tak nie możemy podać godziny o wartości większej niż 23 liczby minut 59 numeru miesiąca powyżej 12, a numeru dnia powyżej 31.
Jeśli podczas podawania daty lub czasu chcemy zrezygnować z nowego ustawienia wystarczy, że naciśniemy ESC (1-3-5-6-7-8), aby porzucić ustawianie i powrócić do poziomu zadań.
13.12. Zmiana nazwy urządzenia
Może pojawić się konieczność zmiany nazwy IBAI-a widzianego przez inne urządzenia Bluetooth. Wyobraźmy sobie spotkanie kilku niewidomych użytkowników tego notatnika.
Aby zmienić nazwę IBAI-a należy po włączeniu przejść do ustawień, odnaleźć pozycję „Zmiana nazwy urządzenia” i nacisnąć ODSTĘP (7-8). Otworzy się pole edycyjne z wpisaną obecnie prezentowaną nazwą. Aby ją zmienić wystarczy zacząć wpisywać nową. Po zakończeniu zatwierdzamy nową nazwę naciskając ENTER (1-5-7-8). IBAI wróci na pozycję „Zmiana nazwy urządzenia”.
14. Rozrywka
W sekcji rozrywka znajdziecie Państwo programy, które pozwalają twórczo odpocząć od wykonywanych zajęć. Obecnie znajdziemy tu:
Kostkę do gry, Sudoku, Chińczyka, Zegar szachowy, Pole minowe, Bitwa morska, Jaka to liczba, Puzzle i fiszki.
Aby przejść do sekcji rozrywka możemy na poziomie zadań odszukać ją lewym lub prawym (7 lub 8) lub nacisnąć „r (1-2-3-5)”.
14.1. Kostka do gry
Zachodzi czasem konieczność rzucenia kostką. Kłopotliwe dla niewidomych może być odczytanie wyniku rzutu. I właśnie tu pomoże nam IBAI.
Po naciśnięciu na poziomie zadań skrótu LEWY-k (1-3-7), usłyszymy dźwięk rzuconej kostki, a następnie wyrzuconą cyfrę. Od tego momentu naciśnięcie dowolnego klawisza uruchomi ponowny rzut kostką. Aby opuścić tę funkcję naciskamy ESC (1-3-5-6-7-8).
14.2. Sudoku
Sudoku to łamigłówka, której celem jest wypełnienie diagramu 9 na 9 w taki sposób, aby w każdym wierszu, w każdej kolumnie i w każdym z dziewięciu kwadratów 3 na 3 (zwanych „blokami”, znalazło się po jednej cyfrze od 1 do 9.
Wyobraźmy sobie kwadratową planszę, która ma 9 wierszy i 9 kolumn. W każdym polu planszy znajduje się jedna cyfra.
Podzielmy ją teraz na mniejsze kwadraty o wymiarach 3 na 3 pola. Taki mały kwadrat nazwiemy blokiem. Tak zdefiniowane bloki ułożone są po trzy w trzech wierszach.
W każdym mniejszym kwadracie (bloku) znajdują się cyfry od 1 do 9.
każdy wiersz i każda kolumna całej planszy zawiera również wszystkie cyfry od 1 do 9
Cyfry nie powtarzają się w żadnym wierszu, w żadnej kolumnie, a także w żadnym z małych kwadratów 3 na 3.
Czyli każda kolumna, wiersz i blok zawierają po jednej cyfrze z zakresu od 1 do 9.
Jeśli zatem w wierszu mamy cyfry 1 2 3 4 5 6 7 8 9 lub 4 5 3 2 1 9 8 7 to taki wiersz jest wypełniony prawidłowo. Natomiast wiersz z cyframi 1 2 3 4 5 6 3 7 8 jest wypełniony błędnie, gdyż cyfra 3 jest powtórzona, a brakuje cyfry 9. Taka sama zasada dotyczy kolumn i wspomnianych bloków.
Po wybraniu z menu rozrywka tej właśnie układanki, zostaniemy poproszeni o wybór stopnia trudności (od 0 do 6). Przyciskami LEWY lub PRAWY wybieramy poziom i zatwierdzamy spacją. Możemy również wpisać cyfrę od 0 do 6. Wówczas IBAI wypowie komunikat: „Wybrano poziom x” i usłyszymy dźwięk rozpoczęcia gry.
Teraz program wygeneruje planszę, która jest częściowo wypełniona właściwymi cyframi. Im wyższy stopień trudności, tym cyfr jest mniej.
Po planszy poruszamy się po jednym polu w lewo, w prawo, w górę i w dół.
Jedno pole w lewo - LEWY (7).
Jedno pole w prawo - PRAWY (8).
Początek wiersza - HOME (przyciski 1-2-3-8).
Koniec wiersza - END (przyciski 4-5-6-8).
Jedno pole w górę - Strzałka w górę (przyciski 2-7).
Jedno pole w dół - Strzałka w dół (przyciski 5-8).
Początek planszy - CTRL-HOME (przyciski 1-2-3-7-8).
Koniec planszy - CTRL-END (przyciski 4-5-6-7-8).
Jeśli cyfra znajdująca się w polu na które się przemieścimy nie koliduje z żadną w wierszu, kolumnie lub bloku (nie jest powtórzona), IBAI wypowie cyfrę tego pola bez dodatkowych dźwięków, sygnalizujących błąd. Jeśli natomiast zaistnieje dowolny konflikt, usłyszymy dźwięk informacyjny. Każdy wariant konfliktu ma swój dźwięk. Jeśli np. występuje konflikt w wierszu, kolumnie i bloku to oprócz cyfry usłyszymy 3 następujące po sobie dźwięki. Jeśli pole jest puste generowany jest dźwięk pustego pola.
Zawartość pola zmieniamy wpisując cyfrę z zakresu 1 - 9 lub ODSTĘP. ODSTĘP zamazuje cyfrę wpisaną przez gracza, pozostawiając pole pustym. Zmieniane mogą być tylko zawartości pól, które były puste po rozpoczęciu gry.
Aby zorientować się w zawartości planszy możemy skorzystać ze skrótów pomocniczych. I tak:
b - sprawdzenie poprawności wewnątrz bloku;
k - sprawdzenie poprawności kolumny;
w - sprawdzenie poprawności wiersza;
i - sprawdzenie poprawności całej planszy.
Po poprawnym wpisaniu wszystkich brakujących cyfr usłyszymy sygnał gratulacyjny i zaproponowana zostanie kolejna rozgrywka. Naciśnięcie litery „t (2-3-4-5)” spowoduje powrót do początku gry.
Jeśli z jakiegoś powodu musimy przerwać rozwiązywanie naszego Sudoku, naciskamy ESC (1-3-5-6-7-8). IBAI zapyta: „Czy zapisać grę?”. Jeśli naciśniemy literę „t (2-3-4-5)”, IBAI zapisze grę, tak aby przy powrocie do „Sudoku” można było ją kontynuować.
14.3. Chińczyk
To przykład gry planszowej, w którą może grać kilka osób. Każdy gracz ma za zadanie przeprowadzenie czterech pionków z pozycji startowej do „domku”. Domek posiada dokładnie cztery miejsca po jednym dla każdego pionka. Aby rozpocząć grę musimy określić liczbę graczy od 1 do 4 oraz zarejestrować każdego gracza. Rejestracja polega na podaniu imienia oraz rzucenia kostką. Po zarejestrowaniu każdego z graczy o rozpoczęcie gry proszona jest ta osoba, która wyrzuciła największą liczbę oczek.
Aby „wystawić” (wprowadzić do gry) pionek trzeba wyrzucić 1 lub 6. Każdemu z graczy, który wyrzucił liczbę oczek 6 przysługuje dodatkowy rzut. Gdy pionek jest w grze możemy przemieścić go w stronę domku o wyrzuconą liczbę oczek. Aby tego dokonać należy po rzucie kostką klawiszami 7 lub 8 wybrać pionek, którym chcemy się przemieścić i nacisnąć ODSTĘP (7-8). Wybrany pionek zostanie przesunięty i podana zostanie liczba pól, która go dzieli od domku.
Przed akceptacją wyboru pionka możemy odczytać informację o jego położeniu. Naciskając literę „i (2-4)” na nazwie pionka, usłyszymy jakie pionki znajdują się przed nami na drodze do domku, jakie są za nami w odległości do 8 pól oraz czy na drodze pionka znajduje się jakieś pole startowe, któregoś z graczy.
Po zakończeniu ruchu kolejny gracz zostanie poproszony o rzut kostką. Naciśnięcie dowolnego klawisza spowoduje rzucenie kostką, jednak zanim zostanie wykonany rzut można uzyskać informacje o graczu. Wciśniecie litery „i (2-4)” wypowie informacje o pionkach danego gracza.
Jeśli na polu, w którym chcemy postawić pionek znajduje się pionek innego gracza to możemy go „zbić”. Zbity pionek jest wycofywany z gry i wypowiadane jest imię gracza, którego to dotyczyło. Gracz może wprowadzić do gry swój pionek ponownie, gdy przyjdzie jego kolej rzutu.
Jeśli na polu, w którym chcemy postawić pionek stoi już nasz pionek, to ruch nie może być wykonany. W tej sytuacji musimy wybrać inny pionek lub opuścić kolejkę naciskając ESC (1-3-5-6-7-8).
Grę wygrywa gracz, którego wszystkie pionki znajdą się w domku. Trzeba pamiętać o tym, że pionków w domku nie można przesuwać. Oznacza to, że aby wprowadzić ostatni pionek do domku musimy wyrzucić dokładnie określoną potrzebną nam liczbę oczek.
14.4. Zegar szachowy
Jednym ze sposobów rozgrywania partii szachowych jest ograniczenie czasu gry. Rzecz polega na tym, że każdy z graczy otrzymuje taką samą ilość czasu na obmyślanie własnych posunięć. Do mierzenia czasu służy zegar szachowy.
Zegar szachowy to jak gdyby 2 połączone ze sobą minutniki. Czas odliczania ustawiamy dla obu, jednak zawsze odlicza tylko jeden. Drugi w tym czasie jest zatrzymany.
I tak, gdy ustalimy czas partii np. na jedną godzinę, sędzia lub zawodnik grający czarnymi rozpoczyna mierzenie czasu, włączając zegar białych.
Białe zaś, gdy tylko wykonają ruch, jak najszybciej włączają zegar czarnych, jednocześnie zatrzymując swój. I tak aż do upłynięcia godziny na jednym z zegarów.
Więcej o zegarze szachowym znajdziemy pod adresem:
https://pl.wikipedia.org/wiki/Zegar_szachowy
Zegar szachowy znajdziemy w sekcji rozrywka przyciskami LEWY lub PRAWY, lub z poziomu zadań wpisując skrót dużą literę „Z (1-3-5-6-7)”.
Najpierw zostaniemy zapytani o czas trwania gry. Wpisujemy liczbę godzin i liczbę minut. Jeśli gra ma trwać mniej niż jedną godzinę, w polu liczba godzin wpisujemy 00.
Po wpisaniu czasu gry usłyszymy komunikat: „Ustawiono czas gry xx minut. Klawisz 3 lub 6 rozpocznie odliczanie". Zegar jest przygotowany do rozpoczęcia gry.
Teraz ułóżmy IBAI-a w taki sposób, aby przycisk 3 był blisko jednego gracza, a przycisk 6 - drugiego. Inaczej mówiąc, ułóżmy go równolegle dłuższym bokiem do lewej lub prawej krawędzi szachownicy.
Rozpoczęcie mierzenia czasu gry - czarne naciskają bliższy sobie przycisk 3 lub 6.
Usłyszymy wystrzał startera, a potem tykanie zegara.
Zegary mają różne dźwięki, tak aby każdy gracz wiedział, czyj czas jest odliczany. Jeśli dźwięk zegara jest zbyt głośny lub zbyt cichy, możemy to zmienić naciskając kombinację 1-2-3-GÓRNY AUDIO (głośniej) lub 1-2-3-DOLNY AUDIO (ciszej).
Białe wykonują pierwszy ruch i włączają zegar czarnych. I tak dalej.
Może nastąpić konieczność przerwy w grze. W takiej sytuacji naciskamy ODSTĘP (7-8). Usłyszymy dźwięk i oba zegary są zatrzymane. Po ponownym naciśnięciu odstępu rusza zegar, który był włączony przed pauzą.
Aby dowiedzieć się ile czasu pozostało na każdym z zegarów, należy nacisnąć przycisk 7 lub 8.
14.5. Pole minowe
Pole minowe to gra polegająca na wskazaniu miejsc na polu minowym, w których znajdują się miny. Prawidłowe oznaczenie wszystkich min kończy grę. Gra kończy się również wtedy gdy odkryjemy pole zawierające minę. Pole minowe to obszar o kształcie kwadratu podzielony na kolumny i wiersze. W zależności od stopnia trudności rozmiar ten może być większy lub mniejszy. Większe pole zawiera również więcej min. Przy pomocy klawiszy przemieszczamy się po polu minowym wzdłuż jego wierszy i kolumn w lewo, w prawo, w górę i w dół. Dźwięk sygnalizuje nam stan pola w danym miejscu. W początkowej fazie gry całe pole jest zakryte tak więc przechodząc po jego kolumnach czy wierszach usłyszymy ten sam dźwięk. Gdy dojdziemy do krawędzi pola dźwięk określający stan pola w danym miejscu zostanie uzupełniony o informację „początek” lub „koniec”.
Aby rozpocząć grę z poziomu zadań, przyciskami LEWY lub PRAWY, przechodzimy do sekcji rozrywka lub naciskamy dużą literę „P (1-2-3-4-7)”. Teraz klawiszami LEWY/PRAWY wybieramy stopień trudności i naciskamy ODSTĘP (7-8). IBAI wygeneruje dla nas pole minowe o odpowiednim rozmiarze i liczbie min.
Przechodzimy do dowolnego miejsca pola i naciskamy odstęp aby odkryć to miejsce mając nadzieję, że nie kryje się tam mina. Jeśli dane miejsce nie zawiera miny to zostaną również odkryte wszystkie miejsca sąsiadujące z tym miejscem nie zawierające min. Odkryte zostaną również wszystkie miejsca nie zawierające min sąsiadujące z miejscami właśnie odkrytymi. Należy zwrócić uwagę, że jako miejsca sąsiadujące uznajemy miejsca stykające się jedną z krawędzi a nie wierzchołkami. Miejsce odkryte nie zawierające miny lecz stukające się z miną krawędzią lub wierzchołkiem będzie zawierało cyfrę mówiącą o tym z iloma minami się ono styka. Na podstawie tej informacji musimy zgadnąć w których nie odkrytych miejscach umieszczone są miny i je oznaczyć. Minę oznaczamy naciskając klawisz INSERT (2-4-7-8) lub ŚRODKOWY AUDIO. Ponowne naciśnięcie tego klawisza w tym miejscu kasuje oznaczenie. Gdy prawidłowo oznaczymy wszystkie miny wygrywamy gdy odkryjemy miejsce zawierające minę przegrywamy.
Gdy przegramy możemy wybrać jedną z opcji: przeglądanie pola minowego, gra ponowna na tym samym polu lub gra na nowym polu.
Naciśnięcie klawisza ESC (1-3-5-6-7-8) w dowolnym momencie kończy grę i przechodzi do poziomu zadań.
Jedno miejsce w lewo - LEWY (7).
Jedno miejsce w prawo - PRAWY (8).
Jedno miejsce w górę - Strzałka w górę (2-7) lub GÓRNY AUDIO
Jedno miejsce w dół - Strzałka w dół (5-8) lub DOLNY AUDIO
Odkrycie pola - ODSTĘP (7-8)
Początek planszy - CTRL-HOME (1-2-3-7-8).
Koniec planszy - CTRL-END (4-5-6-7-8).
Początek wiersza - HOME (1-2-3-8).
Koniec wiersza - END (4-5-6-8).
Oznaczenie miny - INSERT (2-4-7-8) lub ŚRODKOWY AUDIO.
Informacja o pozycji - w (2-4-5-6).
Informacja o liczbie min - i (2-4).
14.6. Bitwa morska
To klasyczne gra polegająca na zatapianiu statków przeciwnika. Mogą w nią grać jedna lub dwie osoby. Gra rozgrywana jest na morzu zawierającym 100 akwenów. Każdy akwen (pole planszy) ma określone współrzędne od A1 do J10. Przy pomocy klawiszy przemieszczamy się po akwenach w lewo, w prawo, w górę i w dół. Jeśli dany akwen zawiera trafiony statek to informowani jesteśmy o tym określonym dźwiękiem. Dźwięki są różne dla statku trafionego i dla statku zatopionego. Przy przemieszczaniu się po akwenach dostajemy informację o jego współrzędnych. Naciskając ODSTĘP (7-8) oddajemy strzał w to miejsce. Odpowiedni dźwięk sygnalizuje rezultat strzału: trafienie, zatopienie lub pudło.
Aby wygrać grę należy zatopić wszystkie statki przeciwnika. Każdy z graczy ma 4 statki jednomasztowe, 3 statki dwumasztowe, 2 statki trzymasztowe oraz jeden 4 masztowy. W sumie musimy trafić w 20 masztów. Jeden maszt zajmuj jeden akwen.
Statki rozmieszczane są losowo na planszy w taki sposób, aby akweny przez nie zajęte się nie stykały ani krawędziami ani rogami. Statki posiadające więcej niż jeden maszt mogą zajmować tylko akweny sąsiadujące poziomo lub akweny sąsiadujące pionowo.
Aby rozpocząć grę z poziomu zadań, przyciskami LEWY lub PRAWY, przechodzimy do sekcji rozrywka lub naciskamy dużą literę „B (1-2-7)”. Teraz odpowiadamy na pytanie czy chcemy grać sami z IBAIem czy z drugą osobą. Jeśli odpowiemy na pytanie naciskając literę „t (2-3-4-5)”, to będziemy grać sami, jeśli nie to poproszeni zostaniemy o podanie imion graczy. Po podaniu imion rozpoczynamy grę wybierając akwen i strzelając do niego. Wygrywa ten, który zatopi wszystkie statki przeciwnika.
Naciśnięcie ESC (1-3-5-6-7-8) w dowolnym momencie kończy grę i przechodzi do poziomu zadań.
Jeden akwen w lewo - LEWY (7).
Jeden akwen w prawo - PRAWY (8).